لیست کاملی از کلمات و اصطلاحات خودمانی و عامیانه قسمت 287

چیله-هیرم-خاشاک

تعلیمی-عصای کوچک

خدا به دور-پناه بر خدا

جراندن-جر دادن-پاره کردن
پول پول شدن-شکسته شدن ظرف چینی به تکه های کوچک

با خدا-خداشناس-مومن

با پا پس زدن و با دست پیش کشیدن- از بام خواندن و از در راندن

در چاه افتادن-فریب خوردن

 

حلقه-واحد چیزهای گرد مانند دو حلقه فیلم-دو حلقه چاه
راه اندازی-راه انداختن

 

بشور و بپوش-جامه ای که پس از شسته شدن نیازمند اتو شدن نیست

آش کشک خاله(کار ناگزیر، تکلیفی که بر عهده‌ی کسی باشد)
خدا کند-ای کاش
پشت نویسی-نوشتن در پشت سند یا حواله برای انتقال آن به دیگری

دو لا پهنا حساب کردن-دو برابر بهای خقیقی حساب کردن

به عرب و عجمی بند نبودن-هیچ پشت و پناهی نداشتن

زانو-قطعه ی استوانه ای با زاویه های گوناگون برای تغییر مسیر لوله یا گرفتن انشعاب
 

بخور و نمیر-مقداری از غذا که تنها برای ادامه ی زندگی کفایت می کند
اما توی کار آوردن-شک و تردید درست کردن-اشکال‌تراشی کردن

آتو-بهانه-دستاویز-نقطه‌ضعف

 
خر رنگ کن-خوش طاهر بد باطن

دَم دادن-دل دادن-جرات دادن-گستاخ کردن

پیش کردن در-بستن در

این جور که بویش می‌آید(چنان که از ظواهر امر پیدا است، از فرار معلوم)
خانه گرفتن-نگا. خانه بستن-اجاره کردن خانه

چاخان بازی-حقه بازی-چرب زبانی-دروغ بافی

جوش خوردن-لحیم شدن-به هم پیوستن-معاشرت کردن با دیگران
بی ناخن-بی انصاف-کسی که به زیردست سودی نمی رساند

بردن از رو- از رو بردن

دور اندیش-پایان نگر-پیش بین-عاقبت اندیش

چپ دست کسی-که کارهایش را با دست چپ می کند

چهار شاخ-آلتی چهار شاخه و دسته دار که با آن خرمن را باد می دهند تا کاه از دانه جدا شود

دم ِ دست-آماده-حاضر-در دسترس

چاقوکش-کسی که با چاقو به مردم حمله می کند-آدم شزیر و عربده کش

اخت بودن-سازگار و هماهنگ بودن-مانوس بودن

حقه باز-شعبده باز-تر دست-مکار

 

درز و دوز-شکافتن و دوختن-راست و ریس کردن کار

آب در هاون کوفتن-کار بی‌هوده کردن

تخم سگ-نوعی دشنام است مانند پدر سگ

آبشان از یک جوی نرفتن(همداستان شدنشان ممکن نبودن، با هم نساختن)

بلوف زدن-لاف زدن-چاخان کردن-توپ خالی زدن

از پیش بردن(با موفقیت انجام دادن)

خام طمع-پر طمع و حریص-پر توقع
خر در چمن-آوای ناهنجار-هرج و مرج

ژلاتین-ماده ای لزج و چسبنده که آن را از گلیسیرین و قند و آب و آمونیاک می سازند

چارده معصوم-پیامبر اسلام و دخترش فاطمه و امام علی و یازده امام دیگر شیعیان

چفت و بست-قفل و زنجیر در یا صندوق
چس محل کردن-بی اعتنایی کردن

 

بپا-مواظب باش-متوجه باش

خون مردگی-حالت مردن خون در زیر پوست-کبودی

 
با محبت-زود جوش و مهربان

تارتنک-عنکبوت-کارتنک
دل و جگر زلیخا-تکه تکه-پاره پاره

پیه چیزی را به تن مالیدن-خود را برای چیزی آماده کردن

خورند-لایق-درخور-به اندازه ی-طرفیت

اجاق کسی کور بودن(نازا بودن، بی فرزند بودن)

پیزر در جوال گذاشتن-در فریبکاری مهارت داشتن

آن سرش ناپیدا بودن-برای نشان دادن حد کمال و مبالغه به‌کار می‌رود

بی سایه سر شدن-بی صاحب ماندن-بیوه شدن
حساب حاج هادی زغالی-حساب ساختگی
جفتک-لگد حیوان که با هر دو پا بزند-کنایه از خودداری از انجام کاری

دست انداز-ناهمواری راه و جاده

حکایت-بسیار مهم-چیز عجیب

دست کسی رو شدن-مچ کسی باز شدن-حیله ی کسی آشکار شدن
 

پس کسی برآمدن-حریف کسی بودن

از دست برآمدن(ممکن و شدنی بودن، از عهده بر آمدن)
حرف های گنده تر از دهان-ادعاهای زیادی-سخنان خارج از توانایی

دعوا-مشاجره-نزاع-بازخواست و سرزنش

اشکال‌تراشی(ایرادگیری، گره در کار اندازی)

بلند کردن-دزدیدن-بیدارکردن از خواب-تور کردن

ریز بافت-پارچه یا فرش طریف

زدن به کمر کسی-نوعی نفرین و دشنام است
زناشویی-ازدواج-همسر اختیار کردن
چاشت-صبحانه-ناشتایی

به دل خود صابون مالیدن-به خود وعده ی خوش دادن

 

از حساب پرت بودن(در اشتباه بودن)
جد کمر زده-در نفرین به سید می گویند-یعنی جدش او را به سزایش برساند

دختراندر-نادختری-دختری که از شوهر یا زن دیگری باشد

دلی از عزا درآوردن-پس از مدت ها گرسنگی غذای مفصل خوردن-به خوشی ساعتی را گذراندن

رای دیدن-در داوری بی طرف نبودن و ملاحظه ی یکی از طرفین را کردن
ذُق ذُق کردن-تیر کشیدن زخم-سوزش داشتن اندام دارای درد

دَمَغ-افسرده-ناراحت-خیت

بازداشتن-منع کردن-مانع شدن

پس هم بر آمدن-حریف یکدیگر بودن-از عهده ی هم برآمدن
حاضری-غذایی که پختن نمی خواهد و به سرعت آماده می شود

جا افتادن-سر جای خود آمدن

حساب و کتاب-نگا. حساب کتاب
دیم کار-کشاورزی که کشت خود را دیم زراعت می کند

از بیخ عرب بودن-یکسره منکر شدن-به‌کلی زیر چیزی زدن

دور اندیشی-پایان نگری-عاقبت اندیشی

زنبورک-نوعی تفنگ کوتاه یا توپی کوچک که بر جهاز شتر می گذاشتند

آمدن-آغاز به کاری کردن

جا-رختخواب-بستر

پیراهن بیش تر پاره کردن-بیش تر تجربه داشتن

انگشت عسلی به‌دیوار کشیدن(هنگامه بر پا کردن، مردم را متوجه‌ی جایی کردن)

ابرو آمدن(عشوه ریختن، غمزه کردن)

پدر کسی در آمدن-بسیار اذیت شدن-دخل کسی آمدن

زمینه سازی کردن-مقدمه چیدن برای انجام کاری

جیک جیک کردن-غرغر کردن-جویده جویده حرف زدن

 

توالت رفتن-به دستشویی رفتن

دست گرفتن کسی-مسخره کردن-به ریشخند گرفتن
خانه بستن-در بازی نرد دو مهره را در یک خانه قرار دادن تا حریف نتواند در آن جا بنشیند
تو جوال رفتن با کسی-با کسی به مبارزه برخاستن

تخم طلا گذاشتن-کنایه از چیز گران بها آوردن-کار بسیار مهمی انجام دادن

ته کیسه-آن چه که پس از دادن خرج ها در ته جیب و کیسه به جا می ماند

 

از دروازه نگذشتن، از سوراخ سوزن گذشتن(حالاتی بی‌ثبات و بسیار متضاد داشتن)

الو(شعله‌ی آتش، در پاسخ به زنگ تلفن یا خانه می‌گویند (یعنی می‌شنوم))

آش نذری-آشی که به نیت برآورده شدن دعایی بپزند

پول سر راهی-پولی که بزرگ تر ها به هنگام سفر به زیردستان یا کوچک تر ها می دهند
اَل اَمان(زینهار، پناه بر خدا)

 

اردک‌پرانی(از عهده‌ی جنگ با کسی برنیامدن)

دلخور شدن-گله مند شدن-ناراضی شدن

زن و بچه-اهل و عیال-زن و فرزند

جیر جیرک-آدم پر سر و صدا-اهل داد و فریاد

پس مانده-ته مانده-به کنایه به زن طلاق گرفته گفته اند

دَم گرفتن-همنوایی کردن در خواندن و سرود-کنایه از توافق و پشتیبانی

چهار چنگول شدن-خشک شدن اعضای بدن

آخر و عاقبت(نتیجه‌ی خوب)

 
پول چایی-انعام-بخشش
دیوانه بازی-انجام کارهای ابلهانه و نابخردانه

خیک آسمان پاره شدن-کنایه از بارش تند و سیل آسا

زهره ی کسی آب شدن-سخت ترسیدن

در کوزه گذاشتن و آبش را خوردن-بی ارزش و بی اعتبار دانستن

جَلدی-بی درنگ-به چالاکی

حلوا خور-مرده خور-کسی که همیشه برای خوردن به مجالس ترحیم می رود
زبان بسته-برای تحقیر به آدم های بی عرضه یا کم آزار گفته می شود
بچه افتادن-سقط شدن جنین
خوش صحبت-شیرین زبان-خوش کلام
ته تغاری-آخرین فرزند خانواده

چای نیک-قوری و کتری چای

 

بیخود-بی مصرف-بدرد نخور

 

حکیم جواب کرده-یتیم

 

جانمی-کلمه ای که در مقام خوش آمد و تقدیر از کسی می گویند

اَنف کسی معیوب بودن(ابله بودن، خل بودن)

زد و بند-ساخت و پاخت-بند و بست-توطئه

تفنگ کشیدن روی کسی-با تفنگ به سوی کسی نشانه گرفتن
ختم گذاشتن-مجلس ترحیم گذاشتن

رومیزی-منسوب به میز

دسته اش را در کردن-تصفیه حساب کردن-جبران کردن کاری

 

زیر ابرو برداشتن-آرایش ابرو از طریق برداشتن موهای زاید زیر ابرو

چرب و نرم-غذای پر روغن و خوشمزه-سخن دلنشین-آدم متملق

از بن ناخن(ذخیره، بندگی، اطاعت)

روزه ی کله گنجشکی-روزه ای که بچه ها تا نیمه های روز می گیرند
بده اون دستت-آی زکی !

چسی درکن-آدم پر مدعا

حلاجی کردن-بررسی کردن-به تفصیل توضبح دادن

به چشم-اطاعت می شود
از جنب و جوش افتادن-آرام گرفتن-شور و هیجان خود را از دست دادن

دل به دریا زدن-بدون توجه به خطر به کاری اقدام کردن-هرچه بادا باد گفتن

دور کسی گشتن-قربان صدقه ی کسی رفتن

خود را به کوچه ی علی چپ زدن-خود را بی اطلاع نشان دادن

بنگی-معتاد به حشیش

درز گرفتن-کوتاه کردن سخن-اصطلاح خیاطی برای کوتاه کردن اندازه ای در لباس
دهان به دهان گذاشتن-دهان به دهان شدن

خیط شدن-نگا. خیت شدن
خایه دار-با جرات-شجاع
زیر دندان کسی مزه کردن-از چیزی خوش آمدن-خواهان تکرار چیزی بودن
اره دادن و تیشه گرفتن(جنگ و دعوا داشتن)
خوردن بلا به جان-اصابت بلا با جان

 
زیر آبکی-شنای زیر آب-پنهانی

چشم سفید-گستاخ-حرف نشنو-پر رو

دلال محبت-پا انداز-خانم بیار
دست نشانده-زیر دست-مطیع-فرمان بردار
ذُق زدن-بهانه گرفتن و گریه کردن-نق زدن
درب و داغان شدن

بادکنک-کیسه ی نازک لاستیکی که آن را باد کنند و برای بازی به کودکان می دهند

از هفت خوان رستم گذشتن(موانع و مشکلات متعددی را پشت سر گذاشتن)

خاک تو سری کردن-نزدیکی کردن زن با شوهر
آک‌بند(نو واستفاده‌نشده، هنوز از جعبه بیرون‌آورده‌نشده، دست اول)
بادپا-تند رو-تیز تک

 

جور در آمدن-نگا. جور آمدن

 
دیدن کردن-عیادت کردن-زیارت کردن-ملاقات کردن

در بحر چیزی رفتن-در چیزی دقیق شدن-سخت متوجه ی چیزی شدن

از بن ناخن-ذخیره-بندگی-اطاعت
پاپاسی-مبلغ ناچیز-پشیز

آب کردن-جنس نامرغوب را فروختن

 

داغ دیده-مصیبت رسیده-کسی که شاهد مرگ عزیزی شده است

حیوون-نگا. حیوان

زیر درختی-میوه هایی که زیر درخت فرو می ریزند

آب و تاب-تکلف-لفت و لعاب-تفصیل
آسیاب‌گردان(کسی که به‌خوبی از عهده‌ی کارها بر می‌آید)

دست به ریش کشیدن-با التماس خواهش کردن

بغل پر کن-دختر یا زن چاق

 

از خشت افتادن-بدنیا آمدن

 

زیر سر کسی بودن-مسئول کاری بودن-در کاری دست داشتن

پیچاندن کسی-کسی را گرفتار درد سر کردن-کسی را سوال پیچ کردن

ترید- تلیت

پیش بودن-جلو بودن-برتری داشتن

رضایت نامه-نوشته ی حاکی از رضایت

 

دوره افتادن-گرداگرد شهر گشتن-به دیدار هر کسی رفتن

چای خوری-وسایل چای خوری-سرویس چای خوری
زیر آب کردن سر کسی-کسی را بی سر و صدا کشتن
دور گرفتن-به چرخش افتادن-پشت سرهم سخن گرفتن

آش شله‌قلمکار-بی‌نظم و قاعده
 

چشم گود شدن-لاغر شدن

افتادن به گردن کسی(به کسی تحمیل شدن)

آینه‌ی دق(آینه‌ای که شخص خود را در آن عجیب و غریب می‌بیند – شخص عبوس و بدقدم)

تحویل سال-سال گردش-لحظه ی وارد شدن به سال نو

با متانت-با وقار
در و تخته را مهر کردن-سکوت کردن-دست کشیدن

جلو کسی درآمدن-با کسی مقابله کردن-حق کسی را کف دستش گذاشتن

خالو-دایی-کلمه برای خطاب در جنوب ایران

دردر کردن-چو انداختن-شایع کردن

زُل-خیره

دنبال کردن-تعقیب کردن-اصرار و پافشاری کردن-پی گیری کردن
دل گرفتن-غمگین شدن-متاثر شدن

پشم بودن-بی ارزش بودن-بی معنی بودن

این خط و این نشان(عبارتی تهدیدگونه برای منع کسی از چیزی یا انجام کاری، نگویی که نگفتم.)
آب پاکی روی دست کسی ریختن(کسی را کاملن ناامید کردن)

جُستن-چیز گمشده را یافتن

از کار در آمدن-آزموده شدن-نتیجه دادن

حرامزادگی-بد ذاتی-مکر

دماغ خشکی-بی مغزی-دیوانگی

جیزگر خانه-محل رباخواری و قرض دادن پول در برابر اموال منقول

داش مشدی-لوطی محل-آن که غرور جوانی دارد

دست-بار-دفعه-مرتبه-واحد وسایل گوناگون
اردنگ-تیپا-لگدی با نوک پا

خوش بیار-آن که کار و روزگار بر وفق مرادش می گذرد-خوش شانس

روزه ی گنجشک-روزه ی کله گنجشکی

خوشی زیر دل کسی زدن-به بخت خود پشت کردن-موقعیت خوب را با ندانم کاری از دست دادن

تا-لنگه-همتا

ذلیل شده-خوار و زبون-دشنام و نفرینی که زنان به کودکان بسیار شیطان خود می دهند

بند انگشت-فاصله ی نوک انگشت تا نخستین خط آن

چرت و پرت-حرف مفت-حرف بی خود

تفنگ شکاری-تفنگ ویژه ی شکار

آمده(شوخی و لطیفه)

دوغ و دوشاب یکی بودن-فرقی میان خوب و بد نبودن

آستین بالا زدن(آماده شدن، به کاری برخاستن، پا پیش گذاشتن)

دون-برنج خوب نپخته-دانه هایی که به پرندگان می دهند

این تو بمیری از آن تو بمیری‌ها نیست-از این گرفتاری به‌سادگی دفعات پیش رها نمی‌توان شد

آشنایی به روشنایی انداختن-پس از مدت‌ها تصادفی آشنایی را دیدن

دون-برنج خوب نپخته-دانه هایی که به پرندگان می دهند

تعارف دادن-هدیه فرستادن-پیشکش کردن

خریت-نادانی-حماقت

 

آینه‌ی زانو(برآمدگی زانو)

پیراهن بیش تر پاره کردن-بیش تر تجربه داشتن

ریش کسی را در دست داشتن-از کسی نقطه ی ضعف در دست داشتن-از کسی گروی در دست داشتن

رقصیدن کلاه کسی در هوا-بسیار شادی کردن-کلاه خود را به آسمان انداختن

خاج پرست-مسیحی-عیسوی-ارمنی-آشوری

چای نیک-قوری و کتری چای

آمد نیامد(فرخنده بودن و نبودن)

اُرد کسی را خواندن-به حرف کسی گوش کردن-اهمیت دادن

زد و بندچی-توطئه گر-ساخت و پاخت کننده
دادار دودور-عِرض و ناموس زن-آلت تناسلی مرد-هارت و پورت

 

خرج از کیسه ی خلیفه کردن-از مال دیگران خرج کردن

دل کسی تو ریختن-دچار دلهره ی ناگهانی شدن-وحشت کردن

تعارف آب حمامی-تعارفی که خرج و مایه ای ندارد

به هر دری زدن-جستجوی فراوان کردن-به هر جا و هرکس متوسل شدن

پلاس بودن-ویلان و سرگردان بودن

اردنگ-تیپا-لگدی با نوک پا
بد قلق-بد عادت-بد ادا
دلقک-شخص مسخره
پیش کنار-بیضه-خایه

با کسی بحث و مجادله کردن

استغفرالله(خدا نکند، خدای نکرده، هرگز)

 
حرف های صد تا یک قاز-حرف های بی ارزش و بی معنی

بچه افتادن-سقط شدن جنین

زننده-زشت-نامطبوع-نفرت انگیز
دست کسی را کوتاه کردن-کسی را از چیزی یا کاری کنار گذاشتن

چشم کسی راه کشیدن-خیره ماندن به جایی و پلک نزدن

از کسی خوردن(توانایی مقابله با کسی را نداشتن)

آن روی کسی بالا آمدن-خشمگین شدن

بنا بودن-قرار بودن

تِپ تِپ-صدای تپش قلب بر اثر ترس و هیجان

پای چیزی را جور کردن-وسیله ی انجام کاری را فراهم کردن

انگشت زدن-انگشت در چیزی فرو بردن-امضاء کردن با اثر انگشت

 
چراغانی کردن-جشن گرفتن

از دست دادن(گم کردن)

دَنگ-حیران و آشفته-سرگشته و شیدا

چیزی بار کسی نبودن-علم و آگاهی نداشتن-شعور نداشتن

ژلاتین-ماده ای لزج و چسبنده که آن را از گلیسیرین و قند و آب و آمونیاک می سازند

 

چَپَری بی-درنگ-به سرعت

آسمان با زمین دوختن-داشتن کمال مهارت در تیراندازی

دست چین-گزیده-منتخب
جارچی-کسی که حرف در دهانش بند نمی شود-دهن لق
درب و داغان-خرد و متلاشی-پریشان

دخترکی-دوشیزگی-بکارت

به جا آوردن-شناختن

وسیله‌ی بازی (به‌ویژه برای کودکان)

خریت-نادانی-حماقت

ترق و تروق-سر و صدای به هم خوردن دو یا چند چیز

پاخان-پشت هم اندازی-سفسطه کردن
چوچول باز-دغل-بی حیا

 

آستین از دهان برداشتن-خندیدن

دو لا پهنا حساب کردن-دو برابر بهای خقیقی حساب کردن

اهل دود(سیگاری)

چاره ساز-خداوند

 

راه به جایی نبردن-نتیجه ندادن-به جایی نرسیدن

آن سفر-آن بار-آن دفعه

الانه(همین حالا، هم اکنون)

زیر زمین-اتاق یا بخشی از ساختمان که در پایین تر از سطح زمین قرار دارد
ابتدا به ساکن-ناگهانی-بی‌مقدمه
زنجیر زدن-زنجیر به پشت خود زدن

زیختن آب پاک روی دست کسی-یکسره نومید کردن کسی

خُرخُر-آواز نفس شخص خوابیده

دست به سینه-آماده ی فرمان-در نهایت ادب و احترام

پدر کشتگی-دشمنی شدید-کینه

تیر به تاریکی انداختن-بدون تامل اقدام به کاری کردن
دم و دستگاه چیدن-اسباب و آلات چیدن

پف کردن-ورم کردن-باد کردن-مغرور شدن

 

خلق کسی تنگ شدن-عصبانی شدن-بی حوصله شدن

پر کسی به پر کسی گرفتن-برخورد مختصری با کسی داشتن

ارزیاب-کسی که بها و ارزش پولی چیزی را تعیین می‌کند

حاجیت-بنده
رج بستن-به ردیف کردن-دسته کردن

پیش فنگ-جلوی رو قراردادن تفنگ به طور عمودی

جواب گو-مسئول-آن چه یا آن که با امری مقابله می کند

بِدو بِدو-با شتاب-سریع

آهن کهنه به حلوا دادن(معامله‌ی پرسود کردن)

بریز و بپاش-دم و دستگاه-خرج بسیار

تو هم رفتن-اوقات تلخ شدن-ناراحت شدن

حرف پوچ-سخن بی معنی

بازرس-مامور بررسی و کنترل

چرخ خوردن-به دور خود چرخیدن

چینی بند زدن-کاسه دوختن-به هم چسباندن تکه های ظروف شکسته

حساب کتاب-رسیدن به محاسبات-نظم و قانون

 

فرمان چرخیدن به سمت چپ در آموزش نظامی
چینی بند زن-کسی که تکه های شکسته ی ظزوف را به هم می چسباند

پس هم بر آمدن-حریف یکدیگر بودن-از عهده ی هم برآمدن

از جلوی کسی در آمدن(در برابر کسی مقاومت کردن)

زبر-خشن-غیر لطیف
دلخوری-گله-شکایت-اوقات تلخی

رشته برشته-حرف های بی هوده و بی معنی
جوان مرگ شدن-در جوانی مردن

دست بده داشتن-بخشنده بودن

تِپ تِپ-صدای تپش قلب بر اثر ترس و هیجان

 

حرص کسی را درآوردن-کسی را خشمگین کردن

آب از آب تکان نخوردن-رخ ندادن جنجال و هیاهو-آرام ماندن اوضاع

از شیر مادر حلال‌تر(چیزی که در تعلق آن به کسی تردیدی نیست)

از جنب و جوش افتادن(آرام گرفتن، شور و هیجان خود را از دست دادن)

جنگ زرگری-دعوای دروغین-جنگ مصلحتی