مجموعه کاملی از کلمات و اصطلاحات خودمانی، عامیانه قسمت 266

دندان-گاز
دندان کسی پیش کسی گیر کردن-عاشق کسی شدن-شیفته ی کسی شدن

تند نویسی-سریع نویسی

دست مریزاد-آفرین !-دستت درد نکند !

باران خوردن-در زیر باران قرار گرفتن و خیس شدن

پشکل برچین-سخت بی سر و پا-بسیار حقیر

حاجی من شریک-کسی که خود را داخل کاری می کند و مدعی شراکت می شود

آشنا روشنا-دوست آشنا

خیس گذاشتن-در آب ریختن آرد برای تهیه ی خمیر

جاگیر شدن-در جای خود ثابت شدن-قرار گرفتن
دست مزد-اجرت-مزد کار

دل کسی تو ریختن-دچار دلهره ی ناگهانی شدن-وحشت کردن

اجباری بردن(کسی را به خدمت سربازی بردن)

چشم از کاسه درآمده-چشم وزقلمبیده-چشم بیرون زدن

 
پنج تن آل عبا- پنج تن

بد قدم-نامبارک-بد شگون

تعریف کردن-به نیکی یاد کردن-ذکر خیر کردن

 

 
دقیانوس-نام یکی از پادشاهان سامی که اصحاب کهف را تعقیب می کرد-گذشته ی بسیار دور

به درک واصل شدن-به درک رفتن-برای با نفرت خبر مرگ کسی را دادن بکار می رود

رو قوز آمدن-سر لج افتادن

پیچ-آن جا که را به سوی دیگری رود

الدنگ(بیکاره، مفتخور، بی‌غیرت)

 
دست آمدن-به دست آمدن-پیدا شدن-حاصل شدن

تخت پایی-صاف بودن کف پا

خشکه پز-نانوایی که نان هایی از قبیل نان روغنی-قندی-شیرمال-پنجه ای و مانند آن ها می پزد

خر شدن-عقل خود را باختن-فریب خوردن
خرده خرجی-خرج های اندک

جوز علی-نامی با تحقیر برای صدا زدن کسی
 

بکوب بکوب-با شتاب-تند و تند

رگ خود را زدن-به حق خود قانع بودن-ادعای زیاد نداشتن

 

پس هم بر آمدن-حریف یکدیگر بودن-از عهده ی هم برآمدن

بخت برگشته-تیره روز-سیاه بخت-بیچاره

رخت آویز-جا رختی-چوب لباسی
پایه دار-هر چیزی که پایه داشته باشد

 

بند زدن-به یکدیگر وصل کردن-به هم چسباندن
اهل دود-سیگاری

الف شدن اسب-هر دو پا بلند کردن اسب

جوال پنبه آوردن-حرص و طمع زیاد داشتن-میل و علاقه ی فراوان داشتن

خاله خواهر خوانده-نگا. خاله خاک انداز
بابا غوری-نابینا-کور
آب نخوردن-درنگ نکردن

 

دودی-اهل دود-سیگاری-تریاکی-معتاد به دخانیات

برو برو داشتن-دارای مال و قدرت بودن-مورد توجه بودن- بر و بیا داشتن

تار و تنبک-وسایل موسیقی-آلات ضرب و نوازندگی

راسته بازار-بازار راست و مستقیم
از ترس مار توی دهان اژدها رفتن-از باران به ناودان پناه آوردن

از جلوی کسی در آمدن-در برابر کسی مقاومت کردن

زدن به کمر کسی-نوعی نفرین و دشنام است

آفتاب چریدن(بی‌کار بودن، چیزی برای خوردن نداشتن)

چشم را بستن و دهان را باز کردن-با بی شرمی دشنام دادن

خبط کردن-اشتباه کردن-به خطا افتادن

چاشته بندی-ته بندی

بلا به سر کسی آوردن-کسی را به زحمت و دردسر انداختن-به کسی آسیب رساندن

خندق بلا-شکم

زیادی-اضافی-بی مصرف-خارج از حد

 

جفت-به هم چسبیده-جا افتاده-مرتب-نر و ماده-دو گاو که برای شخم زدن به کار می برند

از چاله در آمدن و به چاه افتادن(از باران به ناودان پناه بردن)

خاله رورو-زنی که به علت چاقی یا آبستنی به زحمت راه می رود

چله دار-کسی که در روز چهلم مرگ عزیزی عزاداری کند

خاطر نشان کردن-یادآوری کردن-تذکر دادن
جل و پلاس خود را پهن کردن-در جایی اقامت کردن

حرف‌های بی‌ سروته و بی‌ربط زدن

روزه ی کله گنجشکی-روزه ای که بچه ها تا نیمه های روز می گیرند

چشتان بالا-بالا و پایین کردن بچه و قربان صدقه ی او رفتن

چوب شدن-ساکت و بی حرکت شدن-از ترس یا تعجب بر جای ماندن

انگشتر پا(چیز بی‌ارزش)

چار چار کردن-داد و فریاد راه انداختن
دل فرو ریختن-سخت وحشت کردن-بسیار ترسیدن

دست کم-حداقل

برگشتن ورق-دگرگون شدن اوضاع-تغییر کردن حال و احوال

 

آسمان به زمین آمدن(رویدادی مهم و عجیب پیش آمدن)
دیر جوش-آن که دیر الفت و دوستی پیدا می کند

پخش-پراکنده

خودخور-کسی که غم خود را در دل می ریزد و با کسی در میان نمی گذارد

بشکن بشکن-وقت شادی و شادمانی-جشن و سرور

جان بر لب نهادن-به کاری خطرناک اقدام کردن-آماده ی مرگ شدن

جَخت آمدن-دومین عطسه که با آن به کار ادامه می دهند

الدرم بلدرم کردن(بد و بیراه گفتن، ناسزا گفتن)

تکیه-محلی برای روضه خوانی-پشت به چیزی دادن

تیپ یکدیگر زدن-با هم دعوا کردن

دست چپ از دست راست ندانستن-هر را از بر تشخیص ندادن

آبِ دندان-حریف ساده

چرب زبان-خوش سخن-چاپلوس

 

خرخور-چیزی که قابلیت خورده شدن را از دست داده است

آوردن-باعث شدن-ایجاد کردن

تقلا-دست و پا زدن-کوشش زیاد
خانه به دوشی-بی خانمانی-آوارگی

پاتیل شدن-از مستی از پای در آمدن-دیگرگون شدن حال

چشم و دل دویدن-چشم چرانی کردن-هوس رانی کردن

بد کاره-زن ولگرد و عصمت فروش

اوت بودن-بی‌خبر بودن-از مرحله پرت بودن

الف الف کردن(قاچ‌قاچ کردن)

پخته کردن کار-مقدمات کاری را فراهم کردن

خُل و چل-مثل دیوانه ها-ساده لوح

چِخی-سگ

خرج راه-هزینه ی سفر

 

توی روغن بودن نان کسی-رونق داشتن کار و بار کسی

باریک-دقیق-حساس

چفت و بست-قفل و زنجیر در یا صندوق

بالا آمدن گندکاری-برملا شدن افتضاح پنهان شده
با هم شیر و شکر بودن-نهایت دوستی با هم داشتن
اما(اشکال‌تراشی، ایجاد شبهه)

تُک زبانی حرف زدن-لکنت داشتن-گرفتگی زبان داشتن

بی سایه سر شدن-بی صاحب ماندن-بیوه شدن
دو لُپی خوردن-دو لُپه خوردن-هم از آخور خوردن-هم از توبره

حیوانکی-کلمه ای در مقام تاسف خوردن به حال کسی

آب از سر گذشتن(کار از چاره و تدبیر گذشتن)

 

دخل داشتن-ربط داشتن-مربوط بودن

دم ِ دست-آماده-حاضر-در دسترس

رفتن به کسی-شبیه بودن به کسی
بی پرده-رک و صریح-آشکار

دمار از کسی درآوردن-کسی را سخت آزار دادن-کشتن

بو گرفتن-بد بو شدن-بوی چیز دیگری را گرفتن

چشم دوختن-زل زدن-با دقت چیزی را نگاه کردن

خر کسی از کرگی دم نداشتن-از حق خود گذشتن-از حرف خود برگشتن
 

خیلی آب خوردن-گران تمام شدن-هزینه ی سنگین داشتن

باد گلو زدن-آروغ زدن

بخیه به آبدوغ زدن-کار بی هوده کردن

چیدن و واچیدن-آراستن-در جای خود گذاشتن

برج زهر مار-بسیار خشمگین-بسیار اندوهناک

 

درب و داغان-خرد و متلاشی-پریشان

زبان تلخی-درشت گویی-گفتار خشن

زدن به کوه-عاصی شدن و سلاحی برگرفتن و به کوه پناه بردن

در جا زدن-پاها را بدون راه رفتن به نوبت چپ و راست به زمین کوبیدن-ترقی نکردن

انگشت عسلی به‌دیوار کشیدن-هنگامه بر پا کردن-مردم را متوجه‌ی جایی کردن

چیزی شدن-اهمیت و اعتباری پیدا کردن-به جایی رسیدن

به هر تقدیر-در هر صورت-خلاصه

بیا برو-رفت و آمد بسیار-معاشرت فراوان

حرف توی دهن کسی خشک شدن-از سخن گفتن باز ماندن

خِطَب-جزیی از جهاز شتر
رعایت کردن-نگاه داشتن حق کسی
دو زاری-سکه ی دو ریالی
داغ-مصیبت-اندوه-سخت گرم-سوران

خط افتادن-خراش افتادن

جاپیچ-جاکش-دلال محبت

خوابگوشی-سیلی-کشیده

حاشیه بندی-گل کاری کردن در باغچه-مرز بندی

براه-سازگار-اهل سازش-با گذشت

بچه ی سر راهی-بچه ای که او را سر راه گذاشته اند تا برده شود
تکان نخوردن آب از آب- آب از آب تکان نخوردن

پیر بی خواب-کسی که دیر یا کم بخوابد-کودک

دیدن کردن-عیادت کردن-زیارت کردن-ملاقات کردن

بر و بیا-رفت و آمد- دم و دستگاه

 

 

آینه‌ی زانو(برآمدگی زانو)

بی خیال بودن-اهمیت ندادن-نگران نبودن

تنوره کشیدن-در حال چرخیدن به هوا پریدن

ترس بر داشتن کسی را-از وارد شدن به کاری بیم داشتن
دان پاشیدن-دانه ریختن-به قصد گرفتار کردن کسی به او امتیازات دادن
این دو کله‌دار-خورشید و ماه

پاشنه ی در-چارچوب در که لولا دارد و در روی آن می چرخد

خوش اندام-خوش هیکل-خوش اندازه و برازنده

بی سکه کردن-بی ارزش کردن-بی اعتبار کردن

حاشیه رفتن-سخنان دور از موضوع گفتن-منحرف شدن از مطلب

آفتاب کردن(برای خشک کردن جلو آفتاب گذاشتن)

ته بساط-باقی مانده ی وسایل زندگی و کسب و کار

تخم چشم-مردمک چشم

آن‌ها را خانم زاییده، ماها را کلفت؟-چرا آن‌ها را بر ما ترجیح می‌دهند؟ چرا به ما اجحاف می‌کنند؟
از سکه افتادن-ار رونق افتادن-از دست دادن زیبایی

پشت گوش فراخ-تنبل-اهل مسامحه و کوتاهی
پول ساز-کسی که کارهایش موجب در آمدن پول بسیار شود

دو لا-دو لایه-دو تا-خمیده

توی پیاز خوابانیدن-برای فرصت لازم نگاه داشتن

تر و تازه-شاداب-شسته و رفته

چاچول زدن-گشت و گذار بی هوده-ول گردی
ابرو فراخی(خوشدلی، گشاده‌رویی)

 

از صرافت چیزی افتادن(از انجام کاری منصرف شدن)

زود رنجی-نازک دلی-حساسیت
 

اهل کوفه(سست پیمان، بی‌وفا و غیرقابل اعتماد)

حالی شدن-فهمیدن-درک کردن

ارزیاب(کسی که بها و ارزش پولی چیزی را تعیین می‌کند)

دوبلاژ-برگردان گفت و گوی فیلم به زبان دیگر

دو پولی-کالای بی ارزش

 

دم-هنگام

خش و خش-نگا. خش خش

 

زیر دین رفتن-قرض دار شدن-مدیون شدن

تنقل انداختن-جا خوش کردن-پلاس شدن

زیر سبیل کسی را چرب کردن-رشوه دادن به کسی

پرواربندی-پرورش گاو گوسفند برای سر بریدن

رده-حرف زشت یا نامربوط

پشتک-پرش از پشت

خلق کسی تنگ شدن-عصبانی شدن-بی حوصله شدن

توی روغن بودن نان کسی-رونق داشتن کار و بار کسی

زنگ-زمان آموزش درس یا فاصله ی میان دو درس در مدرسه

در آش رشته گوشت دیدن-چیزی غیرمنتظره و دور از انتظار دیدن

بد قلق-بد عادت-بد ادا

روبوسی-به مناسبتی روی یکدیگر را بوسیدن

آتش به مال خود زدن-کالایی را بسیار ارزان فروختن

 
باد کردن-به خود بالیدن-مغرور شدن

دور چیزی را قلم گرفتن-چیزی را ترک کردن-کنار نهادن

پس زدن-کنار زدن-دور کردن-نپذیرفتن-رد کردن

از دروازه نگذشتن، از سوراخ سوزن گذشتن-حالاتی بی‌ثبات و بسیار متضاد داشتن

خوار و ذلیل-نگا. خوار و خفیف

پاگیر کسی شدن-ناخواسته رنجی به کسی رسیدن

جنجال آفریدن-زمینه ای برای هیاهو و آشوب به وجود آوردن

چند پیرهن بیش تر از کسی پاره کردن-بیش تر از کسی تجربه داشتن

از هول هلیم توی دیگ افتادن(از حرص و طمع زیاد به جای سود زیان دیدن)

چرخ کار-کسی که با چرخ خیاطی کار و زندگی می کند

 

پِغِله-ریزه میزه-کوچک و ظریف

پشتک چار کش-نوعی بازی که کسی خم شده و کسی از پشت بر کمر او می جهد-جفتک چارکش

خواب آور-مخدر-بی هوش کننده

دمر خوابیدن-روی سینه و شکم خوابیدن

ارزیاب-کسی که بها و ارزش پولی چیزی را تعیین می‌کند

دولت سرا-تعبیری احترام آمیز از خانه ی کسی

رو راست-پوست کنده-آشکارا-صریح-بدون ابهام

ته جرعه-باقی مانده از نوشیدنی

جزوه کش-کسی که در مجالس ترحیم جزوه های قرآن را پخش می کند

خروار-کنایه از مقدار زیاد
دل پَر زدن-بسیار مشتاق بودن

خِطَب-جزیی از جهاز شتر

زبان گیره-وسیله ای که پزشک با آن زبان بیمار را هنگام معاینه گرفته و نگاه می دارد
خواه و ناخواه-از روی میل یا اجبار

زنیکه-زنکه

چپ بودن-چپ دست بودن-لوچ بودن-مخالف یودن
زیر پوش-جامه ی زیرین

تو دهن کسی زدن-با سخنی درشت به کسی پاسخ دادن

خستگی در کردن-استراحت کردن

اجاق کسی کور بودن-نازا بودن-بی فرزند بودن

خرد و خمیر-نگا. خرد و خاکشیر-له و لورده

از پشت کوه آمدن-بی‌خبر از آداب و رسوم بودن-دهاتی بودن

بی چیز-تهی دست-فقیر

بی بند و بار-بی قید-بی اعتنا به آداب و رسوم
بکُش بکُش-دعوا و مرافعه جمعی تا حد کشتن

حبه ی انگور-دانه ی انگور

 

روانه کردن-فرستادن اعزام کردن-گسیل داشتن

آهوی شیرافکن-چشم محبوب

زرت و زبیل-آت و آشغال-خرده ریزهای کم ارزش

پول پارو کردن-با رنج اندک پول بسیار به دست آوردن
آب مریم-شیره‌ی انگور-عصمت و طهارت
در آستین داشتن-حاضر و آماده داشتن

خنده ی نخودی-خنده ی لوس و بی مزه

دِردو-سر زبان دار-ناقلا و زرنگ

دو رویی-تزویر-عدم صمیمیت
 

حاشیه بندی-گل کاری کردن در باغچه-مرز بندی

خش خشه-نوعی اسباب بازی کودکان که به هنگام تکان خوردن صدای خش و خش از آن می آید

خالی خالی-بدون چیز دیگری

رُک زده-زل زده-خیره شده
دالنگ و دلونگ-صدای زنگ چارپایان

آب اندام-زیبا تن و خوش‌رو

بتمرگیدن-نشستن به فرمان تحقیرآمیز

خر و پف-نگا. خرناس

بیخ ریش کسی بستن-به زور دادن-تحمیل کردن
دوا خور کردن-عرق خور کردن-مسموم کردن

بی اختیار-بدون اراده و تصمیم

خوش ذوق-خوش سلیقه-خوش مشرب

پا شدن-از جا برخاستن

این پهلو آن پهلو شدن-این دنده آن دنده شدن-غلتیدن از پهلویی به پهلوی دیگر

 

حلیم روغن-هریسه-غذایی از گوشت و گندم و روغن داغ کرده و شکر
آزگار(زمان دراز)
چشم زدن-چشم زخم زدن-ترسیدن
به گند کشیدن-جایی یا کاری را خراب کردن-به لجن کشیدن-بی اعتبار کردن

آهوی خاور(آفتاب)

چپ دست کسی-که کارهایش را با دست چپ می کند

چشم به دهان کسی دوختن-مطیع محض کسی بودن

بازداشت-توقیف موقت-موقتا زندانی کردن

دان پاشیدن-دانه ریختن-به قصد گرفتار کردن کسی به او امتیازات دادن

آمد کردن(رخ‌دادن واقعه‌ای خجسته)
دست و پا کردن-فراهم آوردن

بی اشتها-بی میل به غذا

به سر کسی زدن-ناگهان فکری به سر کسی آمدن-عقل خود را از دست دادن
پَخ-مسطح-بی ژرفا

 

تخت شدن-صاف و هموار شدن-کاملا نشئه شدن

خورده برده-ملاخظه و پروا

پاشویه-دیواره ی حوض-آبروی کنار حوض

زهرمار خوردن-کوفت کردن-خوردن به تحقیر

دست و پا پنبه ای-دست و پا چلفتی-بی عرضه-بی دست و پا

اجل معلق-مرگ ناگهانی

زیر بته عمل آمدن-بی پدر و مادر بودن-بی فرهنگ بودن

جرات داشتن-دلیر بودن-جسارت داشتن

به محضِ-به مجرد ِ-همان وقت که
از رو رفتن(خجالت کشیدن، از میدان به‌در رفتن)

با پا پس زدن و با دست پیش کشیدن- از بام خواندن و از در راندن
چار انگشتی-آدم بی دست و پا-چلفتی

خوردن کسی با نگاه-نگا. با نگاه کسی را خوردن

 

دیر دم-آن چه که دیر دم می کشد

راپرت کردن-گزارش دادن-خبر دادن

ابتدا به ساکن(ناگهانی، بی‌مقدمه)

از ریش کسی دست برداشتن-کسی را به حال خود گذاشتن

دستم به دامنت-به یاری ات سخت نیاز دارم

تنگ گذاشتن-زیر فشار قرار دادن

خون خون کسی را خوردن-بسیار خشمگین شدن و چیزی نگفتن

جیک و بیک-دو روی قاپ-دوستی صمیمی

بله قربان گفتن-تملق بیش از حد گفتن

 
حق کسی بودن-سزاوار و مستحق چیزی بودن

تُک زبانی حرف زدن-لکنت داشتن-گرفتگی زبان داشتن

بیلاخ-بالا بردن و نشان دادن انگشت شست به هنگام ناباوری به معنی : آنچه که می گویی خیالی بیش نیست-فقط این انگشت به تو می رسد. مترادف شیشکی

تنه ی کسی به تن آدم خوردن-عادت و خوی کسی را پذیرفتن

چماق-چوبدست-گرز
خارش گرفتن-به خارش افتادن بدن
به هم خوردن حال-استفراغ کردن-بالا آوردن
راه و چاه را شناختن-دشواری های کار و زندگی را شناختن

پوست کلفتی کردن-مقاومت کردن-سخت جانی کردن

استخوان ترکاندن-رشد ناگهانی اندام پس از رسیدن به سن بلوغ

خرپا کوب-کسی که کارش ساختن خرپا است
پیل پیلی خوردن-در راه رفتن به چپ و راست متمایل شدن

اَکه ننه-آدم آب‌زیرکاه

زینه-پله

از روی معده حرف زدن-بدون تعمق و بدون منظور چیزی گفتن

دُم توی پا گرفتن-شکست خورده رفتن-نامید و ساکت شدن

دیم کار-کشاورزی که کشت خود را دیم زراعت می کند

 

خاطر داشتن-به یاد داشتن

انگشت زدن-انگشت در چیزی فرو بردن-امضاء کردن با اثر انگشت

پدر سوخته-بد سرشت-بسیار زرنگ و رند

جل و پلاس کسی را بیرون ریختن-کسی را از جایی بیرون کردن

خیسیده-چیزی که آب در آن نفوذ کرده است

جهنم-کلامی که آن را به هنگام بی اهمیت دانستن چیزی می گویند

چوب لای چرخ گذاشتن-سنگ پیش پا انداختن-ایجاد مانع کردن

آهوی خاور(آفتاب)

داغ باطل زدن-از کار انداختن-از رونق و رواج انداختن

بله بران-قول و قرارهای پیش از ازدواج در میان خانواده های عروس و داماد
زیش ریش-تار تار-از هم جدا شده

خوشمزه-آدم اهل شوخی-بذله گو

دست به دست گرفتن-از یکدیگر پشتیبانی کردن

وسیله‌ی بازی (به‌ویژه برای کودکان)

حلال بودی-نگا. حلال به زنده ای

دررفت-خرج و هزینه-مقابل درآمد

از این رو به آن رو شدن(یکسره دگرگون شدن، به‌کلی تغییر کردن)

زبان گزه رفتن-زبان گزیدن-لب به دندان گرفتن

ریز بافت-پارچه یا فرش طریف

الکی(بی‌هوده، بی‌خود، دروغکی)

آن سرش ناپیدا بودن-برای نشان دادن حد کمال و مبالغه به‌کار می‌رود

پول و پله-پول

دماغ کسی چاق بودن-سالم و تندرست بودن-سر حال بودن

از لجِ-از سر لجاجت-از روی خشم

زر زر کردن-غر زدن-گریه کردن شدید

ترکیدن بغض- بغض کسی ترکیدن
بقچه بندی-ران چاق
افتادن تشت کسی از بام-رسوا شدن-باز شدن مشت کسی

از جیب رفتن(سود یا لذتی را از کف دادن)
راست روده شدن-اسهال گرفتن

زور-اجبار-الزام
روی سگ کسی بالا آمدن-تندخویی کردن-ناسازگاری کردن

از گل نازک‌تر به کسی نگفتن(با کسی سخت مهربان و پرمحبت رفتار کردن)

بی کلاه ماندن سر-بی نصیب ماندن-چیزی بدست نیاوردن

 

 

اهل و نا اهل-کس و ناکس-نجیب و نانجیب

تخم مرغ عسلی-تخم مرغی که در آب گرم نیم پز شده است
بَر و بیابان-دشت و صحرا

بازو دادن-یاری دادن

بریده بریده-منقطع-پاره پاره-گسسته

تیشه به ریشه ی کسی یا چیزی زدن-قصد نابودی کسی را داشتن

در دل آمدن-به دل برات شدن-به خاطر خطور کردن-احساس واقعه ای خوب یا بد کردن

خود یا چیزی را با افاده به دیگری نمودن

داغ کسی را تازه کردن-کسی را به یاد مصیبتش انداختن

آهنگ ریپ‌دار-آهنگی که یک ضرب آن کم باشد

بُراق شدن-با خشم و غضب با کسی برخورد کردن

بد مزاج-عبوس-ترشرو-تندخو

 
از نفس افتادن-بسیار خسته و مانده شدن
احتیاطی(نجس، ناپاک)

دیر فهم-کند ذهن-کودن

خر بی یال و دم-احمق-نادان

آب بندی کردن-آرام آرام به کار انداختن دستگاه نو

الانه-همین حالا-هم اکنون

خلاص-تمام شد-مُرد
آفتاب به آفتاب(هر روز)
به دردسر انداختن کسی-کسی را به وضع دشواری دچار کردن

داغ باطل خوردن-از کار افتادن-از رونق و رواج افتادن