کاملترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری مردم ایران قسمت 308

الف-قاچ خربزه و از این قبیل-بچه‌ی کوچک-سیخ-راست

چشم به دهان کسی دوختن-مطیع محض کسی بودن

ریش گذاشتن-نتراشیدن ریش-ریش بلند کردن

چله ی تابستان-گرمای سخت

آت و آشغال(وسایل کهنه و بی‌مصرف)

ریش بابا-نوعی انگور درشت دانه

چرچر کردن-از ثروت بادآورده ای روزگار گذراندن

خود را شناختن-به حد بلوغ رسیدن

دیالله-زود باش دیگه !
خاک پای کسی بودن-ذلیل کسی بودن-مرید کسی بودن

چشم و همچشمی-رقابت

حق القدم-پای مزد-پای رنج-حق ویزیت پزشک

به روز کسی افتادن-وضعی مانند وضع کسی پیدا کردن

اوراق(قراضه، اسقاط، ازکارافتاده)
خندیدن تو روی کسی-به کسی که بسیار گستاخ است می گویند

خشکه نان-نانی که بیش از اندازه در تنور مانده و خشک شده است

دَرَنگ-صدای شکستن چیزی یا زدن سیلی

روغن داغ-روغن گداخته
خوش آب و رنگ-سرخ و سفید چهره-زیبا و ملیح

تیپا خوردن-رانده شدن

به هوای کسی-به آرزوی کسی-به سودای کسی

بی بخار بودن-بی عرضه بودن-ناتوان بودن

استغفرالله-خدا نکند-خدای نکرده-هرگز

پس دیدن هوا-اوضاع را نامساعد دیدن-احساس خطر کردن

از چشم افتادن-مورد بی مهری قرار گرفتن-بی‌اعتبار شدن

ترش کردن-عصبانی شدن

پُخ-واژه ی ترکی به معنی مدفوع

روغن حیوانی-روغنی که از جوشاندن و تصفیه ی کره به دست می آورند-روغن زرد

پیشواز رفتن-به دیدار کسی شتافتن-پیش از آغاز ماه رمضان روزه گرفتن

دُم دار-پر رو-وقیح-دریده

تک و دو-دوندگی-درماندگی

جاری-زن برادر شوهر

بغداد کسی را آباد کردن-شکم گرسنه ی کسی را سیر کردن

تخسی-شیطنت-شرارت-ناقلایی
 

چاشنی-آن چه که برای به تر کردن مزه ی غذا در آن می ریزند-آن چه که برای منفجر شدن در چیزی کار می گذارند

خر تو خر-پر هرج و مرج-بی نظم

تریاکی ِ چیزی بودن-سخت به چیزی معتاد بودن

از کیسه شدن-هدر شدن-ضرر کردن

تریاک مال-کسی که تریاک را برای فروش لوله می کند

 

 
بلا گردان-چیزی یا کسی که جلوی آسیب و زیان را می گیرد

پرت شدن-دور افتادن از مطلب

بد زبان- بد دهن

از خجالت آب شدن-بسیار شرمنده شدن

پینه-وصله-پوست سخت شده

حاملگی-آبستنی

داغان شدن-از هم پاشیدن-متفرق شدن
روبند کردن-کسی را به رودربایستی به کاری واداشتن
پَلِه-پول

درق درق-صدای خوردن دو چیز سخت به هم

از جنب و جوش افتادن(آرام گرفتن، شور و هیجان خود را از دست دادن)

افتادن دست-از فرط کار زیاد در دست‌های خود احساس خستگی بسیار کردن

دعوا راه انداختن-سبب جنگ و جدال شدن

چشم و ابرو آمدن-دلبری کردن-عشوه آمدن

چرخ و فلک-وسیله ای دایره شکل برای بازی با جایگاه هایی آویخته که هر یک یا چند تن بریکی از آن ها می نشیند و آن دایره بر گرد خویش می چرخد

الابختکی-اتفاقی-تصادفی

اشکال‌تراشی-ایرادگیری-گره در کار اندازی
ترشی انداختن-ترشی درست کردن-بی استفاده گذاشتن و به کسی ندادن چیزی
جیز گر-ربا خوار-کسی که از دیگران برای دادن مکان غیرقانونی پول می گیرد
بالای منبر رفتن پشت سر کسی-از کسی غیبت کردن-پشت سر کسی بد و بیراه گفتن

پرت کردن-چیزی را با شدت دور انداختن

رو به راه شدن-آماده و مهیا شدن

به راه انداختن-راه انداختن-به کار انداختن

پوست خربزه زیر پای کسی انداختن-کسی را به دردسر انداختن

ذوق کردن-خوش حال شدن-شاد شدن

اشک تمساح(گریه ی دروغین)
حرف پراندن-بدون اندیشیدن چیزی گفتن

زانو-قطعه ی استوانه ای با زاویه های گوناگون برای تغییر مسیر لوله یا گرفتن انشعاب

رفتگار-رفتنی-مردنی

از سیر تا پیاز-همه چیز-با همه‌ی جزئیات

زیر پای کسی نشستن-کسی را از راه به در بردن-فریب دادن
چهره شدن-مورد توجه قرار گرفتن-گل کردن

خونین و مالین-زخمی-خونی شده

 

دنگ و فنگ-طول و تفصیل-مقدمه چینی فراوان-تشریفات زیاد

دو جین-دوازده تا

چُغُلی-سخن چینی-غیبت-شکایت

داش مشدی-لوطی محل-آن که غرور جوانی دارد

ریش پروفسوری-ریشی که فقط روی چانه یلند شده است

جایی را جارو کردن-همه ی موجودی جایی را با خود بردن

آینه‌ی هفت‌جوش-خورشید

پا رکابی-شاگر شوفر اتوبوس

خلق الله-مردم

 

در دل آمدن-به دل برات شدن-به خاطر خطور کردن-احساس واقعه ای خوب یا بد کردن

چادر خانه-چادری که زن در خانه می پوشد

آفتابه خرج لولهنگ کردن-چیز با ارزشی را در بهای چیز بی‌ارزش دادن

از رو بردن(خجالت دادن، مقاومت حریف را در هم شکستن)

رو انداز-لحاف

دروغ درآمدن-معلوم شدن که دروغ است

بازی کردن-لق بودن-جفت نبودن

بی بی قدومه-دختر بچه ای که ادای مادر بزرگ ها را در می آورد
ژیلت-نیم تنه ی بدون آستین و جلو باز
افتادن توی هچل(گرفتار دردسر و ناراحتی شدن)

داغ به دل کسی گذاشتن-کسی را عزادار کردن
با پا پس زدن و با دست پیش کشیدن- از بام خواندن و از در راندن

تفنگ سر پر-تفنگی که باروت و گلوله را از سر لوله به درون تفنگ می گذاشتند و با سمبه آن ها می فشردند

بد نما-بد منظر-بد نمود-زشت

چُش گفتن-جلوگیری کردن-مانع شدن

زیر دندان کسی مزه کردن-از چیزی خوش آمدن-خواهان تکرار چیزی بودن

آقام که شما باشید-خدمت شما عرض کنم

زیر سر کسی بودن-مسئول کاری بودن-در کاری دست داشتن

باری به هر جهت کردن-در انجام کاری تعلل و تردید کردن

 

دستی-پول نقدی که به عنوان وام کوتاه مدت از کسی می گیرند

از آب کره گرفتن-از آب روغن گرفتن

حرف دهن خود را نفهمیدن-مزخرف گفتن-حرف بی ربط زدن
آس و پاس-در نهایت تهیدستی-بینوا-مفلس
خبرگزاری-موسسه ی خبرگیری و انتشار خبر
 

تلقین گفتن-مسائل دینی که بر سر گور کسی می گویند

درس خوان-شاگرد زرنگ و کوشا

رمباندن-خراب کردن

 

اشتباه لپی-اشتباه لفظی

بخیر و خوبی-صحیح و سالم-بسلامتی

به هوس چیزی افتادن-مایل به چیزی شدن-به یاد چیزی افتادن و آن را خواستن
دمیدن توی لوله ی شیپور-خوابیدن و خرناس کشیدن

آرتیست‌بازی(انجام کارهای غیرعادی)

آمدن-آغاز به کاری کردن

 
رگ خود را زدن-به حق خود قانع بودن-ادعای زیاد نداشتن

آبِ آب(آبکی، بی‌مایه، بیرنگ)

چیله-هیرم-خاشاک

 

خشکه-مزد نقدی بدون غذا و لباس-غذای بدون پخت-لباس بدون دوخت

بِبُری-بمیری ! چقدر حرف می زنی !

از زور پسی به گربه آقا عمو گفتن-با دشمنی که دفع آن نمی‌توان-مدارا کردن

زبان باز کردن-توانایی گفتار پیدا کردن

آزار داشتن-انجام کاری به قصد اذیت دیگری-کرم داشتن
از رو بردن(خجالت دادن، مقاومت حریف را در هم شکستن)
از این رو به آن رو شدن-یکسره دگرگون شدن-به‌کلی تغییر کردن

اوت بودن-بی‌خبر بودن-از مرحله پرت بودن

دست فرمان-مهارت در رانندگی

ابتدا به ساکن(ناگهانی، بی‌مقدمه)

 

به هدر رفتن-تلف شدن-تباه شدن- از دست رفتن

 
دل را آب کردن-سخت آرزومند کردن-مشتاق کردن
 

خر گرفتن کسی-کسی را احمق حساب کردن

دل گرفتن-غمگین شدن-متاثر شدن

این جور که بویش می‌آید-چنان که از ظواهر امر پیدا است-از فرار معلوم
دور تسبیح-بسیار و بی شمار

اجاق-دودمان

 

از سر دست(کار یا سخنی که فورا و بدون تامل بکنند یا بگویند)

از چاله در آمدن و به چاه افتادن-از باران به ناودان پناه بردن

آبکش کردن-سوراخ سوراخ کردن

تمرگیدن-با تحقیر و خشونت نشستن

آتشی(تندخو، زودخشم)

دلقک بازی-مسخره بازی

بازار سیاه-جایی که در آن اجناس غیر قانونی و گران می فروشند

حیا را خوردن و آبرو را قی کردن-بسیار بی حیا و گستاخ بودن

 

از چیزی زدن-از مقدار چیزی کسر کردن

در قال را گذاشتن-به سکوت برگزار کردن-مسکوت گذاشتن

اُریب-کجکی-یک بر-یک ور
بعد از نود و بوقی-پس از مدتی دراز

خام طمع-پر طمع و حریص-پر توقع

 

داغان-از هم پاشیده-پریشان

دلسوزه-سوختن دل از حسد و مانند آن

انگشت زدن-انگشت در چیزی فرو بردن-امضاء کردن با اثر انگشت
چال-گودی-حفره

دستِ راست-سمت راست

آسیاب‌گردان-کسی که به‌خوبی از عهده‌ی کارها بر می‌آید

بخت آزمایی-ترتیبی برای تقسیم جایزه میان خریداران بلیت

حرف گوش کردن-حرف شنوی داشتن

برچسب-نوشته ای دارای مشخصات که آن را روی چیزی می چسبانند-اتیکت

با پنبه سر بریدن-با نرمی و تدبیر آزار و آسیب رساندن
دو لَتی-در دو لنگه ای
از خر شیطان پایین آمدن(از لجاجت دست برداشتن، از تصمیم نادرستی منصرف شدن)
امان کسی را بریدن(کسی را درمانده و بیچاره کردن)

جا-رختخواب-بستر

از این رو به آن رو شدن-یکسره دگرگون شدن-به‌کلی تغییر کردن

 

بابا غوری-نابینا-کور

دست بده داشتن-بخشنده بودن

پِق-صدای خنده ی ناگهانی

از سر کسی افتادن-عادتی را ترک کردن

با رنج و زحمت بسیار چیزی به‌دست آوردن

 
از بی‌کفنی زنده بودن(بی‌نهایت فقیر و نیازمند بودن)

جیب کنی-اخاذی-به خرج انداختن دیگران
دربند چیزی بودن-در خیال چیزی بودن
زد و خورد-کتک کاری-دعوا و مرافعه

زنده باد-باقی و شاداب و فرخنده باد

آبِ کبود-آسمان

دانش سرا-آموزشگاه تربیت معلم
این خاکدان(دنیا)

دود ِ کلفت-دود مواد مخدر

خفه خون گرفتن-دم بر نیاوردن-ساکت شدن

 

دماغ کسی چاق بودن-سالم و تندرست بودن-سر حال بودن

 

به کرسی نشاندن حرف-سخن خود را تحمیل کردن-مقصود خود را ثابت کردن

توپ ِ توپ-ثروتمند-بی نیاز

خبر مرگش-خدا مرگش بدهد

با پنبه سر بریدن-با نرمی و تدبیر آزار و آسیب رساندن

تظاهر نمودن-وانمود کردنف ظاهر سازی کردن

خربزه قاچ کردن با اتوی شلوار-بسیار آراسته بودن و به خود پرداختن

دررفتگی-حالت در رفته-از بند بیرون آمدن استخوان

زجرکش کردن-به زجر و شکنجه کشتن

خوار و خفیف-ذلیل-بدبخت

 

دشت-فروش اول کاسب-نخستین پول دریافتی کاسب

 

حضرت فیل-شخصی موهوم با تیروی بسیار زیاد

انگشتر پا(چیز بی‌ارزش)

 
تنگ-بسیار نزدیک-چسبیده

زلف گذاشتن-موی خود را بلند کردن

از یک قماش بودن-سر و ته یک کرباس بودن
از این شاخ به آن شاخ پریدن-دائمن از موضوع منحرف شدن و به مطالب فرعی پرداختن

بخت کسی گفتن-خدا برایش ساختن-شانس آوردن

درخت مراد-درختی که به آن به عنوان نذری چیزی می بندند

حاضر جواب-کسی که برای هر موردی پاسخ آماده دارد

از چیزی (کسی) متنفر و بیزار شدن

چایمان کردن-سرما خوردن-چاییدن

دور و دراز-فراخ و وسیع

خانه گرفتن-نگا. خانه بستن-اجاره کردن خانه

آشنا روشنا(دوست آشنا)

تک مضراب زدن-سخن ناموافق و ناهنجار گفتن

رخت آویز-جا رختی-چوب لباسی
انگولک کردن(سر به سر گذاشتن، با انگشت به چیزی ور رفتن، انگشت رساندن)
حسن سینه-چاک کسی که به سر و وضع خود توجه نمی کند
پاری ها-برخی-دسته ای از مردم

 

خوش پوش-شیک پوش-آن که همواره لباس تمیز و برازنده می پوشد

زن ذلیل-مردی که مطیع محض زنش است

آش دهن‌سوز(هر چیز مطلوب و پسندیده)

چوب علی موجود-چوب کج و معوج درویشان
خانه یکی-صمیمی و یکدل

چهار چوب-محدوده-قاب

چه غلط ها !-چه فضولی ها !

داغ و درفش کردن-مجرمی را برای اقرار کردن داغ کردن

زیر چیزی زاییدن-از سنگینی کاری از پا درآمدن و کار را به پایان نرساندن

خارج از حد-بیش از اندازه

پای کسی بازشدن به جایی-رفت و آمد کردن کسی به جایی
خانوار-مجموع اعضای یک خانواده

به قوزک پای کسی نرسیدن-در برابر کسی بسیار حقیر و ناچیز یودن
جواب گو-مسئول-آن چه یا آن که با امری مقابله می کند

از خر افتادن(نابود شدن، مردن)

به دستبوس کسی رفتن-به خدمت کسی رفتن-شرفیاب شدن

بنا بودن-قرار بودن

این در و آن در زدن(برای انجام کاری کوشش بسیار کردن)

دست به چیزی شدن-بی درنگ آن چیز را برداشتن-آماده ی استفاده از آن چیز شدن

 

چاچول زدن-گشت و گذار بی هوده-ول گردی

خرفهم-فهماندن به ابله-شیر فهم

خر شدن-عقل خود را باختن-فریب خوردن

پوست خربزه زیر پای کسی انداختن-کسی را به دردسر انداختن

حرص گرفتن-ناراحت شدن-لج کردن

حلال زادگی-حلال زاده بودن-درست کردار بودن

حال آمدن-بهبود یافتن-سرحال شدن-چاق شدن

رو دست کسی گذاشتن خرج-کسی را در خرج انداختن

خواهر و مادر گفتن-دشنام خواهر و مادر به کسی دادن

پنجه ی ابوالفضل-ورقه ی برنجی یا نقره ای که به شکل کف دست و انگشتان بریده شده است

چاک پشت-اسبی که در کمر خود فرورفتگی دارد و شانه و کفلش برآمده است

خیس خوردن-آب به خود گرفتن-با مایعی مخلوط شدن
دود و دم داشتن-بساط چای و قلیان یا تریاک گستردن

چراغان-جشن و سرور پر چراغ

آنجا رفتن که عرب نی انداخت-به جایی دور و بی‌بازگشت رفتن
زبان کوچکه-زبان کوچک

زمین گذاشتن چیزی-چیزی را ترک کردن

دسته گل به آب دادن-کاری به خطا انجام دادن

پر و پخش-پراکنده

آفتاب گرفتن(زیر آفتاب خوابیدن)
به هر حال-در هر حال-در هر صورت
زر ورق-کاغذ نازک و شفاف و زنگی
آخر و عاقبت(نتیجه‌ی خوب)

توپ و تشر آمدن-تهدید کردن-با فریاد کسی را خطاب کردن

برچسب زدن-تهمت زدن

راست و ریس کردن-آماده کردن-به ظاهر درست کردن
دندان پر کردن-ترمیم دندان آسیب دیده
چلو-برنج آب کشیده

جیش-ادرار در زبان کودکان
بار خود را بستن-از منبعی استفاده کردن و توانگر شدن

پهلو گرفتن کشتی-به ساحل رسیدن و ایستادن کشتی
به پر و پای کسی پیچیدن-پیله کردن به کسی-با کسی در افتادن

دالبُر-بریده چون دال-منحنی وار بریدن

 

خلیفه-مبصر مکتب خانه-ارشد کلاس

از چشم افتادن(مورد بی مهری قرار گرفتن ، بی‌اعتبار شدن)

دور از جناب ب-لانسبت

آتشی شدن(از کوره در رفتن)
حرص کسی را درآوردن-کسی را خشمگین کردن
آیه‌ی یاس-آن که بدبینی را به کمال می‌رساند

بِبُری-بمیری ! چقدر حرف می زنی !
از خدا خواستن-در برابر پیشنهاد یا کاری قرار گرفتن که خود شخص در آرزویش بوده است

جاده کشیدن-راه درست کردن

خوش و بش-خوش آمد گویی و احوال پرسی-چاق سلامتی کردن

چانه-گلوله ی خمیر نان
خط انداختن-خراش به جا گذاشتن

آخر و عاقبت-نتیجه‌ی خوب

پیمانکار-آن که مطابق قرارداد انجام کاری را در زمان معین به عهده می گیرد

اتوکشیده(با سر و وضعی شسته‌ورفته و مرتب)

دلمه شدن-بسته شدن
پهلو گرفتن کشتی-به ساحل رسیدن و ایستادن کشتی
از دیوار مردم بالا رفتن(دزدی کردن)

بار سرکه- ترش ابرو
زر اومدی قرمه سبزی-سخنی توهین آمیز برای کسی که به قهر می رود یا تهدید به رفتن می کند

دوره ی آخرالزمان-روزگار آشفته و پر ظلم و فساد

چنگک-قلاب آهنی نوک تیز

خاطره-یادگار

زبان پس قفا-نوعی گل است

ختنه سوران-جشنی که به هنگام ختنه کردن نوزاد پسر بر پا می کنند
حلال-زن یا شوهر

چیز سرش بشو-آدم چیز فهم
آتشی شدن-از کوره در رفتن
در و تخته را مهر کردن-سکوت کردن-دست کشیدن
پر پر کردن گل-کندن و پراکندن برگ های گل
خیس کردن برنج-در آب ریختن برنج

آتش به مال خود زدن(کالایی را بسیار ارزان فروختن)

دستکاری-دست بردن در چیزی

باریک-دقیق-حساس

از جگر گذشتن-نامردی کردن

 

چس مال کردن-لباس یا ظزفی را سرسری و با بی دقتی شستن

 

بوق کسی را زدن-از مقام افتادن-از دور خارج شدن

دهان به دهان گذاشتن-دهان به دهان شدن