کاملترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری ایرانی قسمت 218

به دو دو افتادن-گود رفتن چشم بر اثر ضعف یا بیماری

آب حیات(عشق و محبت، دهان معشوق)
چیز خور-مسموم شده

چل پله-آب انباری که دارای چهل پله است

پل کسی آن سر آب بودن-کار کسی بسیار خراب بودن

دلبخواه-به اختیار-بدون رعایت رسم و قانون

انگار نه انگار(موضوع را نادیده بگیر!، گویی وجود نداشت)

دلقک-شخص مسخره

خون کردن-قتل کردن-آدم کشتن

روکش-پوشش یا ورقه ای که روی چیزی می کشند

اهل کوفه(سست پیمان، بی‌وفا و غیرقابل اعتماد)

بای بسم الله-اول کاری-آغاز چیزی

خنده ی نخودی-خنده ی لوس و بی مزه

چشم نداشتن برای دیدن کسی-تحمل نکردن کسی-از کسی بدش آمدن
خرچه-در مقام توهین به بچه می گویند

 

بلند شدن زیر سر کسی-با کسی سر و سری داشتن-تحریک شدن

جیب خالی پز عالی-کسی که در عین تهی دستی افاده دارد و خودش را با ظاهرسازی بگیرد

 
زیر دل زدن-تهوع آوردن
حالی به حالی شدن-منقلب شدن حال-غلبه یافتن شهوت
دبه ی کسی را روغن کردن-با دادن پول و هدیه کسی را راضی کردن

آفتابِ پس دیوار(شامگاه)

از قدیم ندیم‌ها(از گذشته‌های دور)

چرند اندر چرند-پرت و پلا

 

اختلاط کردن(بی‌هدف از این در و آن در گفت‌وگو کردن)

پول چایی-انعام-بخشش

پاشویه کردن-شستن پای بیمار با آب گرم نمکدار برای پایین آورد تب
آهوی شیرافکن(چشم محبوب)

پیمانی-استخدام غیر رسمی

 
باد گرفتن-مغرور شدن

آفتاب روی پشت بام جمع کردن(کاملا تنگدست بودن)

خفه خون گرفتن-دم بر نیاوردن-ساکت شدن

پا به رکاب-آماده ی رفتن

دستشویی-توالت-مستراح
اوقات‌تلخی(ترش‌رویی، عصبانیت)

خلاص-خارج از دنده بودن موتور

به خاک سیاه نشستن-بدبخت و ذلیل شدن

رفته رفته-کم کم-خرد خرد-یواش یواش

آفتاب گرفتن-زیر آفتاب خوابیدن

از خر شیطان پایین آمدن(از لجاجت دست برداشتن، از تصمیم نادرستی منصرف شدن)

بَهمان-فلان

دلسرد-ناامید-مایوس

ریز بینی-نکته سنجی-دقت

جا دکمه-سوراخی که دکمه ی لباس در آن جا می گیرد

خر گرفتن کسی-کسی را احمق حساب کردن

به غوره مویز شدن-آموزش ندیده و بی تجربه ادعا داشتن

دولت منزل-دولت سرا

خارج از مرکز-مزایایی که به کارمندان خارج از پایتخت داده می شود

دوبلور-دوبله کننده

دَمب چیزی را چسبیدن-کاری را پی گیری کزدن و ادامه دادن

چغلی کردن-شکایت کردن

از چشم کسی دیدن(کسی را مسئول چیزی دانستن)

چم کسی را به دست آوردن-رگ خواب کسی را دانستن-نقطه ی ضعف کسی را دانستن

دست و پا چلفتی-بی عرضه-نالایق-بی دست و پا

خُل-نیمه دیوانه-سفیه

آبِ آب(آبکی، بی‌مایه، بیرنگ)

دنده ی کسی خاریدن-میل به کتک خوردن داشتن-کرم داشتن-تن کسی خاریدن

برگ زدن-حقه زدن-سر کسی کلاه گذاشتن-تقلب کردن

رو دستی-نوعی دستکش-ضربه ی روی دست-حقه-کلک

تفنگ بادی-تفنگ ویژه ی بازی کودکان

پس گردنی-زدن با کف دست به پشت گردن کسی

ادب شدن-فهمیدن-با تنبیه عاقل شدن-تجربه آموختن-آدم شدن

زبان مادر شوهر-نوعی گیاه خار داراز تیره ی کاکتوس

بی بی-مادر بزرگ-زن سالخورده و محترم

رودربایستی-ملاحظه-مراعات-شرم و حیا

زدن به صحرای کربلا-مطلبی را به صورت اشاره و کنایه گفتن-روال سخن را به موضوع خاصی برگرداندن

از چشم کسی برق پریدن(شدت ضربه‌ای را که به کسی وارد شده است نشان می‌دهد)

آشنا روشنا(دوست آشنا)

ژلاتین-ماده ای لزج و چسبنده که آن را از گلیسیرین و قند و آب و آمونیاک می سازند
 

زدن خود به آن راه-خود را به نادانی

 

از جیب رفتن(سود یا لذتی را از کف دادن)

روغن ریختن و عسل جمع کردن-نهایت پاکیزگی و نظافت
زیر جامه-زیر شلواری
حبه-پاره ی شکسته از قند یا نبات

دست به دهن-کسی که به اندازه ی مخارجش درآمد روزانه دارد-آدم کم درآمد و تهی دست

دهن-واحد آواز خواندن

چادر درانی-جلوگیری از رفتن زن مهمان

اسب چپ با همدیگر بستن-با هم کینه و دشمنی داشتن
جا افتاده-آدم متین و با تجربه

ابوقراضه-ابوطیاره

زور گفتن-حرف و خواست خود را به کسی تحمیل کردن

از ریش برداشتن، روی سبیل گذاشتن(کار غیرمنطقی و بی‌نتیجه کردن)
با کاره-کسی که هر کاری از او ساخته است

بی عرضه-بی لیاقت-بی مصرف

دل-معده
از هفت دولت آزاد بودن(شاد و آزاد بدون نگرانی از قضاوت دیگران زندگی کردن)

از کوره در رفتن(به خشم آمدن، آتشی شدن، از جا در رفتن)

بازی در آوردن-بهانه آوردن-دبه در آوردن
جا افتادن-سر جای خود آمدن
رعایت کردن-نگاه داشتن حق کسی

حساب کار را داشتن-متوجه موضوع بودن-جوانب کار را در نظر داشتن

از گردۀ کسی کار کشیدن-کسی را به سود خود بی‌رحمانه به کار واداشتن

دست و پا کردن-فراهم آوردن

در تنور چوبی نان پختن-خیال خام در سر داشتن-کار ناشدنی انجام دادن

چِرت-حرف بی معنی و نامربوط
حساب کسی را رسیدن-از کسی انتقام گرفتن-کار کسی را ساختن
خالی کردن دل کسی-کسی را ترساندن

دور افتادن-نزد این و آن رفتن-با هر کسی دیدار کردن

پا برهنه وسط حرف کسی دویدن-کسی را قطع کردن- آفتابه برداشتن

 

پیله کردن دندان-ورم کردن لثه

پر پر کردن گل-کندن و پراکندن برگ های گل

دایی اوغلی-پسر دایی

بازداشتن-منع کردن-مانع شدن

تند نویسی-سریع نویسی

در تنور چوبی نان پختن-خیال خام در سر داشتن-کار ناشدنی انجام دادن

اسباب‌بازی(وسیله‌ی بازی (به‌ویژه برای کودکان))

بی پیر-آدم بد و تربیت نشده-چیز سخت-کار دشوار

دخانیات-کشیدنی ها مانند توتون و تنباکو و مانند آن ها

به یک پول سیاه نیارزیدن- به لعنت خدا نیارزیدن

پنج تن-محمد-علی-فاطمه-حسن و حسین

دست از پا خطا نکردن-هیچ کار اشتباهی نکردن-تکان نخوردن

بازی کردن-لق بودن-جفت نبودن

تیغی-چیزی که با کلاه برداری از کسی گرفته باشند

زاغه-جای نگاه داری گاو و گوسفند-حانه ی بسیار محقر-انبار مهمات
بوی قرمه سبزی دادن سر-با زدن حرف های خطرناک موجب خطر جانی یا دردسر خود شدن

زار-کوتاه شده ی هزار برای ریال

از صرافت چیزی افتادن(از انجام کاری منصرف شدن)

از خوشحالی در پوست نگنجیدن-از شادی سر از پا نشناختن

خراب کردن دختر-دختری را منحرف کردن

از جلوی کسی در آمدن-در برابر کسی مقاومت کردن
چانه کردن-تقسیم کردن خمیر نان به گلوله های مساوی

جانور-کرم شکم و معده

پر زدن-به چیزی یا کسی اشتیاق فراوان داشتن

چُل-آلت مرد

رفتن توی نخ چیزی یا کسی-چیزی یا کسی را زیر نظر داشتن و پاییدن

 

زیر آرنجی-بالشی که هنگام دراز کشیدن زیر دست و آرنج می گذارند

پیش دستی کردن-سبقت گرفتن در انجام کار
از ترس مار توی دهان اژدها رفتن-از باران به ناودان پناه آوردن

بروز دادن-فاش کردن-آشکار ساختن-لو دادن

آگوز(لقب ریشخندآمیز برای مرد ریزنقش و متکبر)
دُوال پا-آدم سمج

چُغُل-سخن چین

ته دار-پایه دار

 

دم ِ دست-آماده-حاضر-در دسترس

خرت و پرت-اثاثه ی کم بها-خرده ریزه

حلوا خور-مرده خور-کسی که همیشه برای خوردن به مجالس ترحیم می رود

آستین بر چشم گذاشتن-پنهان گریستن

از جیب خوردن-در آمد نداشتن-از بس‌انداز خرج کردن

به نفس نفس افتادن-نفس نفس زدن

خیس کرده-تر کرده-در آب قرار داده

افطاری-خوراکی که برای گشودن روزه می‌پزند
حساب کتاب-رسیدن به محاسبات-نظم و قانون

اُق گرفتن(حالت تهوع پیدا کردن)

جریحه دار شدن-زخمی شدن-دل شکسته شدن-رنجیده شدن

در هم و بر هم-آشفته-پریشان-آمیخته
حَب-قرص
حاج خانم-عنوان احترام آمیز برای زنان مسلمان سالمند
دهنه سرخود-بی بند و بار

احتیاطی-نجس-ناپاک

جِرم-ته نشست هر چیز-آن چه از دود چسبنده بماند

خر داغ کردن-ناامید شدن-ناکام شدن

جیر جیر کردن-داد و فریاد عاجزانه کردن برای میانجی طلبی

 

چند پیرهن بیش تر از کسی پاره کردن-بیش تر از کسی تجربه داشتن

جار زدن-سر و صدا راه انداختن-همه را با خبر کردن-رازی را بر ملا کردن-فریاد کشیدن

ذلیل شدن-خوار و زبون شدن-بیچاره شدن

باد به آستین انداختن-فخر فروختن-خودخواهی کردن

خنج انداختن-پنجول انداختن-خراشیدن پوست دیگری با ناخن

با دم خود گردو شکستن-سخت شادمان و خوشحال بودن

حق و حساب-باج سبیل-رشوه

پوزخند-تبسمی از روی تحقیر و استهزاء

آفتاب خوردن-سختی کشیدن

چشه ؟-او را چه شده ؟

تجدید شدن-قبول نشدن در پایان سال تحصیلی و تکرار برخی از درس ها در شهریور ماه

ته بساط-باقی مانده ی وسایل زندگی و کسب و کار

حساب داشتن-حساب بانکی داشتن

پا دری-فرشی که پای در می اندازند-سنگی که کنار در می گذارند تا باد در را حرکت ندهد

تبانی کردن-پنهانی پیمان بستن-ساخت و پاخت

بازار پسند-مورد پسند خریدار و فروشنده-قابل فروش
تگری-بسیار خنگ-یخچالی

 

به مفت نیارزیدن-هیچ ارزشی نداشتن
دشت کردن-فروختن اولین جنس-نخستین بار پول گرفتن

از پا در آوردن-سخت فرسوده و از کار افتاده کردن

تخم لق شکستن-فرصت دادن-رو دادن-کسی را به طمع انداختن

آب در هاون کوفتن-کار بی‌هوده کردن

دسته کوک-ساعتی که از محل دسته کوک می شده است

چرکمُرد-پر چرک و کثیف
تاتی کردن-در زبان کودکان: راه رفتن

افتادگی-پریشانی-احتیاج

خبرکشی کردن-سخن چینی کردن

زر زر-صدای گوش خراش و یکنواخت-آواز گریه ی نامطبوع بچه

آجیل مشکل‌گشا(آجیلی که برای گشایش کار می‌خرند و بین مردم متدین پخش می‌کنند)

 

حال نداشتن-مریض بودن-بی حال بودن
جیر و ویر-داد و بی داد-سر و صدا-نوعی خوراک که از اسفناج پخته و تخم مرغ می پزند

هرمار-ز درد بی درمان-کوفت

بار سرکه- ترش ابرو

راه پیدا کردن-جستن راه حل برای مشکل-به نحوی در جایی وارد شدن

پاترس-ترساندن کودکان برای بازداشتن از کاری

آتش‌بیار معرکه(فتنه‌انگیز میان دو دشمن)

پشم کسی ریختن-از قدرت و مقام افتادن
درمانگاه-جای درمان بیمار

از سر کسی زیاد بودن(بیش از حد توانایی و ظرفیت کسی بودن)

چهاردیواری اختیاری-هر کس در میان چهار دیوار خانه اش آزاد است

پَر دادن-دل و جرات دادن-مفت و مسلم از دست دادن

 

دست و پنجه نرم کردن-گلاویز شدن-جنگیدن

خشتک-وسط درز دو پا در شلوار

دده سیاه-نوکر-نوکر سیاه

پیسی سر کسی در آوردن-با کسی نهایت بدرفتاری را کردن

 
ریغو-مردنی-ضعیف مزاج-کم مقاومت
جگر پاره-فرزند-جگر گوشه

آل آروادی-زن سخت بی‌حیا و بد‌رفتار
بی حوصله-ناشکیبا-شتابزده
آب رفتن زیر پوست کسی-پس از لاغری کمی فربه شدن
حوصله ی کسی سر رفتن-خسته و کسل شدن-بی تاب شدن

 

پَهن آباد-پول بسیار ناچیز و کم ارزش

زردی کشیدن-تحمل کردن-سختی دیدن-انتظار کشیدن

راستی؟-واقعن؟ آیا درست است؟

 

چوب لای چرخ گذاشتن-سنگ پیش پا انداختن-ایجاد مانع کردن

پالان کردن کسی-فریب دادن کسی

بچه افتادن-سقط شدن جنین

جزغاله شدن-سخت سوختن-زغال شدن

اجابت کردن معده-قضای حاجت

 

دست شستن از چیزی-از چیزی دست کشیدن-از داشتن چیزی ناامید شدن

اصول دین پرسیدن(سوال‌پیچ کردن)

 

 

آش نذری(آشی که به نیت برآورده شدن دعایی بپزند)

 

بی عرضه-بی لیاقت-بی مصرف

خانوار-مجموع اعضای یک خانواده
به جا آوردن-شناختن

تکه-پاره ای از چیزی-زن زیبا و خوشگل-لقمه

بامبول-حقه-کلک

از دندۀ چپ پا شدن(سخت عبوس و کم‌حوصله بودن)

 
از کرگی دم نداشتن خر(نهایت پشیمانی و انصراف از ادامه‌ی کاری)

الم‌شنگه(هیاهو، آشوب، جنجال، داد و قال)

پر ادعا-متکبر-از خود راضی-قمپز در کن

رج کردن-رج بستن

خاتون پنجره-بازیچه ای که کودکان با پنج چوب می سازند

دود چراغ-کشیدن شیره

روغن داغ-روغن گداخته

از کف دست مو برآمدن(روی دادن پیشامدی غیرممکن)

زیر دُم سُست-زن منحرف

بوی قرمه سبزی دادن سر-با زدن حرف های خطرناک موجب خطر جانی یا دردسر خود شدن

خلیفه-مبصر مکتب خانه-ارشد کلاس

حق التدریس-مزد آموزگار

 

زحمت کشیدن-کار کردن

پشمالو-دارای موهای بسیار

خدا کند-ای کاش

زرد کردن-بسیار ترسیدن-از ترس وادادن-کاری را خراب کردن

بد قماش-بد جنس-خبیث

چارده معصوم-پیامبر اسلام و دخترش فاطمه و امام علی و یازده امام دیگر شیعیان

پا در هوا-بی اساس-بی اصل-غیر قطعی

تب خال زدن-در آمدن تب خال دور دهان

آمدن(آغاز به کاری کردن)

چاپ زدن-چاپ کردن-دروغ گفتن

خاطره-یادگار

چله گرفتن-نگا. چله داری کردن

راپرت کردن-گزارش دادن-خبر دادن
تند نویس-کسی که سریع می نویسد

حدس زدن-پنداشتن-گمان کردن
تُک زبانی حرف زدن-لکنت داشتن-گرفتگی زبان داشتن
آکله فرنگی-سیفلیس

رایانه-کامپیوتر

زیر و رو کردن-همه جا را به دنبال چیزی گشتن-به هم ریختن

بال به بال کسی دادن-جانب کسی را گرفتن

راپرت-گزارش-خبر

خرد و خمیر-نگا. خرد و خاکشیر-له و لورده

جیغ زدن-فریاد کشیدن-داد زدن
دنگ دنگ-صدای برخورد دو چیز سخت به هم

بعد از نود و بوقی-پس از مدتی دراز
پُرتابل-قابل حمل

خرده فرمایش داشتن-دستورهای بی جا دادن

به لج انداختن-به لجاجت انداختن

تو سی خودت، من سی خودم-از تو به خیر و از ما به سلامت

در رفتن از جا-کنترل خود را ناگهان از دست دادن-ناگهان خشمگین شدن

خوش آب و رنگ-سرخ و سفید چهره-زیبا و ملیح

خشک شدن قر در کمر-به پایان نرساندن خودنمایی و جلوه گری
زیر شلواری-زیر جامه

جفت و جلا کردن-مرتب کردن-حقه جور کردن

چشم وزغ-نگا. چشم ورقلمبیده

 

در کوزه گذاشتن و آبش را خوردن-بی ارزش و بی اعتبار دانستن
جیب بر-دزدی که در جیب دیگران دست می برد
در دل آمدن-به دل برات شدن-به خاطر خطور کردن-احساس واقعه ای خوب یا بد کردن
چشم و چار-چشم-دید-بینایی

خوش تراش-خوش اندام-خوش قد و بالا
جوشیدن با کسی-با کسی انس و الفت گرفتن-با اخلاق کسی جور درآمدن
بوگندو-آدم کثیف و بد بو

بیدار خوابی-خواب سبک-بیدار شدن پیاپی

روشن کردن چراغ اول-نخستین پولی که معرکه گیران از تماشاچیان می گیرند

از زبان کسی مو در آمدن(کنایه از فرط تکرار و بی‌نتیجه بودن سخنی است)

تنبان درآر-بی حیا-دریده

خفتی-نوعی گردن بند از جواهرات-شلواری مانند چاقچور ولی بدون جوراب

چشته خور شدن-بهره و نصیب بردن از کسی

ته ریش گذاشتن-کمی ریش بر صورت نگهداشتن

 

آینه‌ی کسی بودن(یکسره از کسی تقلید کردن)

 
الحق(به‌راستی، حقیقتن)
آش آلو شدن(خجالت‌زده شدن، سکه‌ی یک‌پول شدن، کنفت شدن)
چشم کردن-چشم زدن

دماغ سوخته شدن-بور شدن-خجالت زده شدن-ناکام شدن
چشم و چراغ-شخص مورد علاقه-محبوب

دیم کاری-کشاورزی دیم

با دست و پا-آدم زرنگ

از پیش بردن-با موفقیت انجام دادن
بی فکر-لاابالی-بی قید

پا برهنه وسط حرف کسی دویدن-کسی را قطع کردن- آفتابه برداشتن
آفتاب از کدام طرف در آمده؟-چه عجب از این طرف‌ها؟!

پاشنه کوتاه-کفشی که پاشنه ی کوتاه دارد

افتادن به گردن کسی(به کسی تحمیل شدن)

زیر بغلی-نوعی تنبک که پایه ی دراز آن را زیر بغل می گذارند و آن را می نوازند
خانه خراب کردن-بدبخت کردن-بی چیز کردن

دُم عَلم کردن-اظهار وجود کردن-حالت تعرض به خود گرفتن

بی قابلیت-بی ارزش-اندک-مختصر

بی تخم و ترکه-بی فرزند-بی نسل

از زبان افتادن-لال شدن
ریختگی-ریزش

خرابی کردن-نگا. خرابی بالا آوردن

 

پی جور شدن-دنبال نمودن-جستجو کردن

از بن دندان(از ته دل، با میل و رغبت)

پاشنه ی در-چارچوب در که لولا دارد و در روی آن می چرخد

پیاز مو-ریشه و بیخ مو

افتاده(فروتن، متواضع)

دو زار-دو هزار-دو قران-دو ریال

خشخاشی-نان خشخاش زده

 

پشم و پیله-ریش

اُرس و پرس-پرسش و پاسخ

حالا حالاها-مدت دراز

بچه افتادن-سقط شدن جنین

 

حیوان-نوعی دشنام به کسی که کاری را از روی بی شعوری کند

پالان خروس-کنایه از چیزی که وجود ندارد برای نشان دادن نداری مطلق
 

خرد و خاکشیر-ریز ریز و ذره ذره شده-از پا درآمده

حلال وار-به صورت حلال

رقصیدن توی تاریکی-بی موقع یا بدون اطلاع کاری را انجام دادن

ریخت-شکل و قیافه-سر و وضع

زیگزاک-خط شکسته-کنگره دار

دزد زدن-مورد دزدی قرار گرفتن

حق و حساب دادن-رشوه دادن-آجیل دادن
چله-چاق-چرب و چیلی

به هم خوردن حال-استفراغ کردن-بالا آوردن

جفت کردن صدا با ساز-هماهنگ کردن صدای ساز توسط کوک

چرکو-آدم کثیف
تفنگ بادی-تفنگ ویژه ی بازی کودکان

آستین‌سرخود(هر چیزی که وسیله‌ی کاربردش همراهش است)

خاله قدومه-نگا. خاله سوسکه

تحویل گرفتن-به کسی احترام گذاشتن-از کسی پذیرایی کردن
پس انداز-پول کنار گذاشته شده-صرفه جویی
 

از قرار(ظاهرن، آن‌طور که پیدا است)

دم ِ دست-آماده-حاضر-در دسترس

دیوار مردم بالا رفتن-دزدی کردن

دست و بال-دور و بر-اطراف

چشته خور کردن کسی-کسی را از لطف خود بهره مند کردن