خوان گوایدو، تا ژانویه ۲۰۱۹ چهره بسیار نامعلوم ای دستکم واسه جهانیان و حتی خیلی از ونزوئلاییا بود، تا اینکه تو یه تظاهرات گسترده علیه حکومت نیکلاس مادورو شرکت کرده و در وسط خیابانی در کاراکاس و در میان سیل معترضان و طرفدارانش، خود رو رییس جمهور موقت و خودخوانده کشور دونست. از اون روز بود که آمریکا در کنار بعضی از کشورای اروپایی و همسایگان ونزوئلا پشتیبانی خود رو از ایشون به عنوان رییس جمهور «قانونی» کشور اعلام کردن. با این وجود، مادورو هنوز در قدرت مونده و از پشتیبانی تقریباً قاطع ارتش کشورش هم برخورداره.
دولتای روسیه و چین هم بزرگ ترین طرفداران نیکلاس مادورو هستن که این موضوع می تونه واسه مادورو بسیار قابل تکیه و امیدوار کننده باشه. بر خلاف اتفاقاتی که در روزای گذشته افتاده و این واقعیت که روز بروز بر طرفداران گوایدو و فشار بر دولت مادورو اضافه می شه، اما هنوز نمیشه در مورد نتیجه این درگیری بر سر قدرت در ونزوئلا حرف زد، چون دو طرف درگیر هنوز از قدرت و پیشتیبانی کافی واسه بدر کردن حریف خود بهره مند نیستن. در ادامه این مطلب می خوایم شما رو با خوان گوایدو، رییس مجلس ملی نمایندگان ونزوئلا و رییس جمهور موقت خود خونده کشور آشنا کنیم و بدنبال اون آخرین تحولات ونزوئلا رو مورد بررسی بذاریم.
خوان گوایدو ۳۵ ساله، رهبر اپوزیسون دولت ونزوئلا و شخص رییس جمهور، نیکلاس مادوروه که بر خلاف وجود تهدیدات و اعتراضات خیابانی گسترده در سالای گذشته به دلیل فقر، ابرتورم، فساد و قحطی در کشور، بزرگ ترین رقابت و قدرتمندترین رقیبیه که مادورو تا حالا با اون مواجه شده. اون مهندس مکانیکه و در شهر بندری لا گوایرا در ایالت وارگاس به دنیا اومده و ۶ داداش و خواهد داره.
گوایدو پس از گرفتن مدرک کاردانی در رشته مهندسی مکانیک، مدرک کارشناسی خود رو در دانشگاه جرج واشنگتن ایالات واشنگتن گرفت.
می گن که خوان گوایدو پس از عکس العمل ناجور دولت هوگو چاوز به سیل مرگبار و ویرون کننده ای که ونزوئلا رو در نوردید به سیاست مایل شد.
در دوران دانشجویی، اون جنبشای اعتراضی رو علیه دولت هوگو چاوز و حزب حاکم سوسیالیست راه اندازی کرد.
اون بر خلاف این که خود رو رییس جمهور موقت کشور خونده اما به عنوان رهبر مجلس ملی کشور هم قدرت اجرایی و تسلطی بر ادارات و سازمانای دولتی کشور نداشته و فقط به حمایتای مردمی و بین المللی تکیه داره.
علاوه بر این، پس از دستگیری کوتاه در اواسط ژانویه اون می دونه که خطر دستگیری و زندانی شدن هم اونو تهدید می کنه.
به خاطر همین به طرفداران خود گفته که حتی در صورت دستگیر شدن هم به تظاهرات صلح آمیز خود ادامه.
گوایدو در سال ۲۰۰۹ پس از آوارگی خونواده اش در نتیجه فاجعه واگاس وارد سیاست شده و به تاسیس حزب سوسیال دموکرات موسوم به «اراده مردم» در کشورش کمک کرده و در سال ۲۰۱۵ به عضویت مجلس ملی کشورش درآمد. بر خلاف تجربه خیلی کم در میدون سیاسی، گوایدو حالا به چهره اصلی جریان اپوزیسیون در کشور ونزوئلا تبدیل شده.
از طرف دیگه، نیکلاس مادورو در سالای گذشته تلاشای زیادی واسه ضعیف کردن مجلس ملی کشور که مخالفان بیشترین قطعی اونو در دست دارن انجام داده و حزب سوسیالیست اصلی اون حالا همه قدرت در دیگه بخشای دولتی و نظامی کشور رو در اختیار داره.
خوان گوایدو در اوایل ماه ژانویه ۲۰۱۹ رهبریت مجلس در کنترل مخالفان دولت رو در دست گرفت. اون از جوون ترین اعضای حزب اراده مردم بوده و با در نظر گرفتن این که رهبران این حزب در زندان بوده، در تبعید بیرون مرز کشور به سر برده و یا مخفی شدن، نمایندگان مجلس اونو به عنوان رهبر و رییس مجلس انتخاب کردن.
خوان گوایدو در ۲۳ ژانویه در میان صدها هزار معترض و خودنمایی کننده که به خیابونای کاراکاس اومده بودن خود رو رییس جمهور خودخوانده و موقت کشور معرفی کرد و اینجور گفت: «من به طور رسمی مسئولیت مدیریت اجرایی ملی رو رو دوش می گیرم». ونزوئلاییا در سالای گذشته به خاطر بحران و ورشکستگی اقتصادی که با ابر تورم و قحطی در کشور همراه شده بارها به خیابونا اومده ان. تلاشای دولت مادورو واسه مدیریت بحران از راه کمک گرفتن از کشورای متحد، حذف کردن چندین صفر از واحد پول ملی، دادن یارانه، کنترل قیمت دلار و افزایش چندین باره حقوق کارمندان نتونسته از مشکلات کشور کم کنه.
به خاطر همین خیلی از مردم ونزوئلا کشورشون رو ترک کردن.
آمار ونزوئلاییایی که به خاطر قحطی از کشور خود رفته ان در سال گذشته رقم باور نکردنی ۳ میلیون نفر رو به ثبت رسونده و براساس آمار سازمانای بین المللی تا آخر سال ۲۰۱۸ بیشتر از ۵ میلیون نفر واسه فرار از گرسنگی و قحطی به کشورای همسایه ونزوئلا و مخصوصا کلمبیا فرار کردن. دو هفته قبل از این که خوان گوایدو خود رو رییس جمهور خودخوانده و موقت کشور بخونه، نیکلاس مادورو مراسم ادای قسم دومین دوره ۶ ساله ریاست جمهوری خود رو برگزار کرد.
ایشون در ماه می ۲۰۱۸ در انتخاباتی که گروه های اپوزیسیون اونو تحریم کرده بودن واسه بار دوم به عنوان رییس جمهور کشور انتخاب شد، چیزی که مخالفان اونو غیرقانونی دونسته و انتخاب شدن مادورو در انتخاباتی انحصاری رو نتیجه تقلب گسترده در انتخابات و سرکوب گروه های مخالف می دونن. دولت آمریکا هم از قبول کردن نتیجه این انتخابات سرباز زد.
گوایدو واسه اعلام کردن نام خود به عنوان رییس جمهور موقت کشور به بندی از قانون اساسی ونزوئلا استناد کرده که در اون گفته شده در صورت «فضای خالی قدرت» رییس مجلس کشور می تونه به عنوان رییس جمهور بکنه. اون میگه که غیرقانونی بودن دوره دوم ریاست جمهوری مادورو اینجور خلائی رو ایجاد کرده و اون این موضوع رو پایه رییس جمهور موقت خوندن خود می دونه. آمریکا و متحداش هم گفتن که از ریاست جمهوری خوان گوایدو پشتیبانی کردن. گوایدو در مصاحبه ای که در ۲۹ ژانویه با شبکه بی بی سی انجام داده اینجور گفته: «وظیفه من اینه که درخواست انتخابات آزاد رو بدهم چون در کشور سوء به کار گیری قدرت وجود داشته و ما تو یه دیکتاتوری زندگی می کنیم.
در ونزوئلا، یا باید سلطه، سرکوب مطلق و شکنجه… از طرف رژیم مادورو رو انتخاب کنیم و یا آزادی، دموکراسی و خوشبختی واسه مردممون رو».
اون مادورو رو به کشتن جوانان فقیر و بیچاره در خیابونا متهم می کنه.
می گن که در روزای گذشته بیشتر از ۴۰ نفر در تظاهرات علیه دولت کشته شده و صدها نفر هم زخمی و بازداشت شدن. سخنگوی حقوق بشر سازمان ملل روز گذشته اعلام کرد که بین ۲۱ تا ۲۶ ژانویه بیشتر از ۸۵۰ نفر در ونزوئلا به وسیله نیروهای امنیتی دستگیر شدن که در میان اونا ۷۷ کودک که بعضی ۱۲ سال سن دارن هم دیده می شن.
هم اینکه از ۴۰ نفری که در این درگیریا کشته شدن بیشتر از ۲۶ نفر در اثر شلیک مستقیم نیروهای دولتی فوت کردن. اما بر خلاف حمایتای کشورای قوی غربی از خوان گوایدو، اون جنگ سختی رو در پیش داره.
گوایدو پشتیبانی ارتش این کشور رو در اختیار نداره و دولت مادورو هم داراییش رو بلوکه کرده و تحرکات اونو شدیدا محدود کردن. حتی گوایدو در ۱۳ ژانویه به وسیله نیروهای امنیتی کشور دستگیر شد اما بدون این دست اون دست کردن آزاد گردید.
در طرف مقابل هم مادورو از پشتیبانی کامل روسیه و چین بهره مند بوده و سخنگوی دولت روسیه اعلام کرده که کشورش واسه پشتیبانی از متحد خود در آمریکای جنوبی دست به هر کاری میزنه. افزایش و ادامه تظاهرات می تونه به نفع خوان گوایدو باشه و اون با درک این موضوع از هوادارن خود مخالفان دولت خواسته که امروز (چهارشنبه) به خیابونا بیان. دولت آمریکا هم سر بستهً اعلام کرده که هر گزینه ای واسه پشتیبانی از اونو روی میز داره حتی اگه این گزینه دخالت نظامی باشه. اما گوایدو گفته که می خواد انتقال قدرت در کشورش به شکل صلح آمیز و بدون درگیری باشه: «ما مطمئنیم که انتقال قدرت در ونزوئلا می تونه صلح آمیز باشه، دولت انتقالی و پس از ان هم انتخابات آزاد». اون در ادامه سخنان خود از ارتش کشورش خواسته که به اون و مردم کشور ملحق شن و قول داده که اونا رو مورد عفو عمومی قرار میده.
اما تحولات دیگه ونزوئلا در روزای گذشته به توضیح زیر هستن:
- دولت آمریکا که بزرگ ترین خریدار نفت ونزوئلا هستش، روز گذشته اعلام کرد که صنعت نفت این کشور رو تحریم کرده و دسترسی نیکلاس مادورو به درآمدهای نفتی اش رو قطع می کنه.
این موضوع به روشنی شرایط مردم ونزوئلا و دولت این کشور رو خیلی بد تر می کنه.
نفت ۹۰ درصد از صادرات ونزوئلا رو تشکیل میده و بستن درآمدهای مادورو در این مورد میشه کشور رو با مشکلی بزرگ در تامین نیازای غذایی و دارویی وارداتی مواجه کنه، به خاطر همین خیلی از ارگانای بشردوستانه، مخالفت خود رو با اعمال این تحریما اعلام کردن. - مادورو در ۱۰ ژانویه ۲۰۱۹ واسه دور دوم ریاست جمهوری خود ادای قسم کرد اما خیلی از کشورها مانند آمریکا و بعضی از کشورای اروپایی قوی، دور دوم ریاست جمهوری اونو حروم دونستن. مخالفان دولت هم با استناد به تقلب انتخاباتی و بندی از قانون اساسی ونزوئلا به خیابونا اومده و در آخر خوان گوایدو خود رو رییس جمهور موقت نامید. این بند از قانون اساسی ونزوئلا بدین شرحه: «وقتی که یه رییس جمهور انتخاب شده قبل از ادای قسم خود واسه همیشه از دسترس خارج می شه، یه انتخابات جدید با شرکت تماممی مردم و رأی دهی مستقیم از راه صندوقای رأی درزمان ۳۰ روز آینده برگزار می شه.
تا زمان برگزاری انتخابات و ادای قسم رییس جمهور جدید، رییس مجلس ملی کشور مسئولیت ریاست جمهوری کشور رو رو دوش می گیره».
- خوان گوایدو در روز ۵ ژانویه ریاست مجلس ملی کشور رو رو دوش گرفت و همانجا اعلام کرد که براساس این بند از قانون اساسی کشور، ریاست دولت رو رو دوش می گیره. اون در روز ادای قسم خود به عنوان رییس مجلس ملی، اعلام کرد که مردم ونزوئلا در روز ۲۳ ژانویه واسه پشتیبانی از اون و نشون دادن اعتراض خود به مادورو به خیابونا بیان. در ۲۳ ژانویه تظاهراتای زیادی در کاراکاس و دیگر نقاط کشور برگزار شد که طبقه کارگر کشور نقش بزرگی در ان داشتن. در قانون اساسی ونزوئلا به تصمیمات پس از ادامه پیدا کردن غیرقانونی ریاست جمهوری یه شخص اشاره نشده که همین موضوع باعث شده دو طرف استنباطای متفاوتی از قانون اساسی کشور داشته باشن که رأی پایانی در مورد اون به وسیله دیوان عالی یا دادگاه قانونگذاری کشور اعلام می شه، دادگاهی که در کنترل قضات طرفدار مادورو قرار داره.
- آمریکا، ۱۱ کشور عضو گروه لیما، اکوادور، استرالیا، آلبانی و کوزوو به طور رسمی پشتیبانی خود از خوان گوایدو به عنوان رییس جمهور موقت ونزوئلا رو اعلام کردن. اتحادیه اروپا هم واسه مادورو ضرب الاجلی ۸ روزه تعیین کرده و تصریح کرده که در صورت برگزار نشدن انتخاباتی آزاد درزمان این مدت، خوان گوایدو رو رییس جمهور قانونی ونزوئلا میفهمه.
- موضوع مهمی که می تونه تعیین کننده باشه، پشتیبانی ارتش کشوره که حالا به طور کامل از مادورو پشتیبانی می کنه و بدون پشتیبانی ارتشیان، انتقال دولت و انجام انتخابات غیرممکن به نظر می رسه. تا حالا به جز وابسته نظامی ارتش ونزوئلا در آمریکا، هیچ افسر بلند مرتبه یا شخصیت سیاسی، به اتحاد خود با مادورو پایان نداده و وزیر دفاع کشور هم اعلام کرده که ارتش ونزوئلا به طور کامل به نیکلاس مادورو وفادار هستن. به خاطر همین مجلس ملی کشور طرحی رو به مجلس ارائه داده که براساس اون همه ارتشیان و دولتمردانی که از دولت مادورو بیزاری بجویند مورد عفو و مصونیت قضایی قرار می گیرن به شرطی که در کشتار مخالفان و جنایت علیه شهروندان دخالتی نداشته باشن. دولت مادورو از زمان به قدرت رسیدن در ونزوئلا در سال ۲۰۱۳ شدیدا به ارتش کشور تکیه داشته و به افسران بلند مرتبه ارتش، بخشش و بخششای اختصاصی زیادی ماننند دسترسی خاص به دلارهای دولتی، کنترل بر واردات غذا و دیگه جنسای اساسی و نظارت بر صنعت دولتی نفت رو داده.